Nhà 87 Mã Mây là một trong những ngôi nhà cổ của Hà Nội, đây là loại nhà ở truyền thống tái hiện không gian sinh hoạt và kiến trúc đặc trưng của Hà Nội 36 phố phường. Ngôi nhà được đầu tư tôn tạo như một dấu ấn lịch sử của Hà Nội xưa.
Được biết, nhà 87 Mã Mây được xây dựng từ đầu thế kỉ XIX theo kiểu kiến trúc truyền thống Việt Nam với chức năng sử dụng để ở và bán hàng. Nhà rộng 157,6m2, xây dựng vuông góc với đường phố, với chiều dài đất là 28m2, chiều rộng của mặt hậu là 6m và chiều rộng mặt tiền 5m.
Nội thất trong ngôi nhà 87 Mã Mây.
Ngôi nhà bắt đầu được trùng tu từ cuối năm 1998, hoàn thành vào ngày 27/10/1999 trong khuôn khổ hợp tác giữa TP Hà Nội và TP Toulouse (Pháp). Theo đó, mọi kết cấu về kiến trúc và vật liệu xây dựng hoàn toàn bằng gỗ, vật dụng sinh hoạt đều được giữ nguyên trạng. Vào ngày 16/2/2004, nhà 87 Mã Mây được cấp bằng Di sản cấp quốc gia.
Gian bếp với cách bài trí và vật dụng gợi nhớ một Hà Nội ngày xưa cũ...
Tại khu bếp, các vật dụng đều được giữ nguyên trạng.
Ngôi nhà theo dạng hình ống với nhiều lớp nhà và giữa các lớp nhà có sân để thoáng khí, lấy sáng tự nhiên. Đây cũng là nơi bài trí cây cảnh, uống trà, thưởng nguyệt. Kết cấu chủ yếu của công trình là gỗ và có nhiều họa tiết trang trí.
Xuất phát từ nhu cầu buôn bán ở thành thị nên việc mở cửa hàng để bán hàng ở những nhà có mặt cửa rộng quay ra phố là một vấn đề quan trọng tất yếu. Do đó, nhà chỉ có bề ngang từ 2-6m, bằng bề rộng một gian trong ngôi nhà 3 hoặc 5 gian khi xưa nhưng được phát triển mạnh theo chiều sâu mà vẫn dùng kết cấu mái cũ của nhà dân gian nên không gian mái lớn và để tận dụng người ta thường làm thêm các gác lửng leo lên bằng cách để lỗ sàn và gác một cầu thang một về với độ dốc 70 độ đến 75 độ làm bằng gỗ.
Thiết kế cầu thang lên gác nghiêng 70-75 độ là nét kiến trúc đặc sắc của người
Hà Nội xưa.
Chức năng của gác lửng là để chứa hàng dự trữ hoặc kê giường ngủ nên có độ cao không quá 2,2m. Trong trường hợp cần phát triển hơn nữa về diện tích để ở thì người Hà Nội xưa thường phát triển nhà theo chiều cao để thành các tầng nhà hẳn hoi. Tên gọi nhà hình ống xuất phát từ đó.
Phòng ngủ và không gian thờ được bố trí ở tầng hai. Giữa các lớp nhà có sân bày chậu cảnh tạo cảnh quan môi trường, gần gũi với thiên nhiên. Mặt khác, quan hệ nội bộ các phòng đều là quan hệ xuyên phòng và lợi dụng khoảng không kê đồ sát một mặt tường dọc làm lối đi. Lúc bấy giờ, nhu cầu của người dân còn đơn giản, họ chưa cần những khoảng không gian riêng tư như hiện nay, do đó việc xuyên suốt từ không gian phòng này sang phòng khác là đặc trưng nổi bật không gian nhà ở trong khu 36 phố phường.
Khoảng sân giữa hai lớp nhà là nơi bài trí chậu cảnh mang thiên nhiên vào nhà.
Phòng thờ được đặt cạnh cầu thang lên ở phía bên trái.
Sau gian thờ là gian giữa hay còn gọi là phòng tiếp 'cố nhân'.
Gian ngủ ở phía trong cùng, được bài trí thoáng đãng.
Nhà 87 Mã Mây đã trở thành điểm giới thiệu đến người dân và du khách về ngôi nhà phố của người Việt trong khu phố cổ Hà Nội. Tới tham quan ngôi nhà, du khách sẽ được hiểu hơn về nếp sống, sinh hoạt của người Hà Nội xưa. Đồng thời, đây cũng là nơi giới thiệu kiến trúc cổ Hà Nội và gợi ý về cách tôn tạo, bảo tồn nhà cổ.