Làm
được ngôi nhà thoáng mát, tràn đầy sinh khí là điều ai cũng mong muốn
từ xưa đến nay. Tuy nhiên, không phải ở đâu và điều kiện nào cũng có thể
làm được, nhất là trong tình hình đô thị đất đai khan hiếm và môi
trường thiếu không khí trong lành, thừa bụi bặm ồn ào. Nhiều gia chủ
than rằng thôi đành phải… gắn điều hoà chứ thực sự họ không thích, và đa
số đều lo âu rằng khi đó nhà mình sẽ không có sinh khí nữa, ít nhiều sẽ
ảnh hưởng về sức khoẻ và tâm lý.
Trước hết cần hiểu rằng
làm nhà dù có thông thoáng tự nhiên tốt đến đâu không có nghĩa là né
tránh hoàn toàn hệ thống điều hoà không khí. Sử dụng điều hoà đúng chỗ,
tiết kiệm điện năng và có điều chỉnh hợp lý vẫn hơn là… phụ thuộc hoàn
toàn vào thiên nhiên, nhất là khi môi trường thiên nhiên đang bị xâm hại
nhiều như hiện nay. Hơn nữa, khi bên ngoài trời nhiệt độ lên trên 30oC
thì dù có mở cửa thoáng đến đâu cũng chỉ… đưa thêm khí nóng vào nhà
nhiều hơn mà thôi. Các khu resort cao cấp ở nơi thoáng mát làm nhà kiểu
không gian truyền thống vẫn phải gắn điều hoà, nhưng quan trọng là gắn
thế nào, hiệu năng sử dụng ra sao. Do đó, khi nói “nhà nóng bức, ngột
ngạt” thì cần có cái nhìn đa chiều về bố trí trong nhà chứ không chỉ đổ
lỗi do gắn điều hoà.
Cần lưu ý cụ thể một số vấn đề như sau:
-
Trong điều kiện đô thị, gió vào nhà sau khi đã đi qua các bề mặt tích
nhiệt như đường sá, tường nhà khác,… nên luôn chứa đựng hơi nóng hơn là
gió trong điều kiện nông thôn vốn chủ yếu là thổi qua cây xanh ruộng
đồng. Ta thấy ngôi nhà theo kiểu truyền thống hay đặt hồ nước trước nhà,
và nhà nào xoay về phía nam, gần sông hồ thì luôn được mát mẻ hơn nhờ
có gió kết hợp với hơi nước bốc lên.
- Gió vào thì phải có gió
ra, và cần các điểm phân tán gió để tránh các khối khí lưu thông thẳng
hàng nhau gây ra hiện tượng gió lùa nếu không đảm bảo thông gió liên tục
ở cả hai phía đón gió và thoát gió. Do vậy, trổ giếng trời là cách hữu
hiệu để khí nóng tích tụ trong nhà có chỗ bốc lên và thoát ra ngoài. Nếu
nhà bít kín mặt đối ngoại để tránh ồn và bụi mà có mở giếng trời phía
sau hoặc ở giữa thì không sợ bức bí nữa.
Cây xanh, mặt nước giúp giảm bớt nóng nực, tăng độ ẩm trong không gian công trình thay vì “bê tông hoá” toàn bộ.
-
Nếu bố trí nhiều vật dụng, thiết bị toả nhiệt (như tivi, tủ lạnh, lò vi
sóng…) thì cũng làm cho không khí trong nhà nóng lên. Rèm vải dày, bàn
ghế nệm, đồ đạc nhiều chi tiết ngóc ngách là nơi tích trữ bụi, mỗi khi
dọn dẹp nhà cửa, bụi sẽ được… tung lên mù mịt rồi tiếp tục lưu lại trên
các bề mặt, trở thành nguy cơ mầm bệnh khó lường.
- Cần lưu ý
chống nóng và thông gió luôn là hai việc song hành nhau nếu như muốn nội
khí nhà ôn hoà. Việc cách nhiệt không tốt (như tường ngoài xây mỏng,
mái không có khe thông gió, cửa kính mở rộng về hướng nắng gắt…) cũng sẽ
khiến ngôi nhà dù có gắn điều hoà mà vẫn bị nóng hầm hập. Sử dụng nhiều
vật liệu “ấm áp” như thảm hay gỗ cũng khiến ngôi nhà ở vùng nhiệt đới
luôn bị nóng hơn so với các ngôi nhà ở vùng ôn đới hay hàn đới.
-
Cho dù đường sá chung quanh có ồn ào bụi bặm, thì vẫn còn những thời
điểm được thoáng đãng (như sáng sớm, đêm khuya) có thể mở cửa để giúp
đối lưu không khí trong – ngoài nhà tốt hơn, chứ không phải gắn điều hoà
là đóng kín cửa 24/24. Những loại điều hoà mới hiện nay có hệ thống lọc
không khí, kháng khuẩn sẽ khá hữu dụng nếu bố trí hợp lý, khi kết hợp
với cây xanh ngăn bụi, quạt hút, giếng trời… sẽ cải thiện nội khí trong
nhà rất hiệu quả.
- Cần lưu ý điểm bố trí điều hoà không quá
khuất và chọn lựa công suất máy phù hợp với khối tích phòng. Nên có
khoảng đệm bên ngoài phòng (nhất là với phòng sát mặt tiền) để tránh sự
chênh lệch nhiệt độ đột ngột, vì đây là vùng chuyển tiếp âm – dương nên
cần làm cây xanh, lam che nắng, tường có khe thông gió… để giảm bớt bức
xạ trực tiếp, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng điều hoà hơn.