Xưa nay, dân gian vẫn quan niệm rằng, nhân các Táo quân vắng nhà sẽ tranh thủ dọn dẹp ban thờ cúng từ 23 tháng Chạp và hoàn tất trước 30 Tết để năm mới đón Táo quân trở về.
Cận Tết, gia đình nào cũng bao sái (dọn ban thờ) gia tiên để nơi kết nối âm dương, con cháu với tổ tiên được sạch sẽ, đón tài lộc năm mới.
Theo quan niệm của nhiều người, sau khi cúng tiễn Táo Quân chầu trời (ngày 23 Tết) mới lau dọn ban thờ còn trong năm tuyệt đối không động vào bài vị, bát hương vì sợ bị động, bị quở trách, làm ăn không có lộc.
Ban thờ sạch sẽ, bát hương thanh tịnh, bày lễ đẹp mắt để đón nhiều lộc trong năm mới.
Ông Tam Nguyên, Tổng Thư ký Hiệp hội Phong thủy Dịch học thế giới (Phân hội Việt Nam) cho biết, từ 20 tháng Chạp tới 30 Tết nên dọn dẹp ban thờ thanh tịnh, sạch sẽ để chuẩn bị bày biện ban thờ đón các cụ về ăn Tết. Các cụ sẽ vui và ban nhiều lộc cho con cháu nếu ban thờ sạch sẽ, bát hương thanh tịnh, bày lễ đẹp mắt. Ngược lại, nếu bạn bày biện ban thờ lộn xộn sẽ làm lộc rơi vãi.
Trong khi đó, theo Tổng giám đốc Liên hiệp Khoa học công nghệ tin học ứng dụng (UIA), TS Vũ Thế Khanh, ban thờ là nơi kết nối tổ tiên với con cháu nên không chỉ dịp Tết mới bao sái mà cần sạch sẽ quanh năm. Do đó, bất cứ lúc nào thấy ban thờ chưa sạch cần khởi tâm xin phép lau dọn ngay hoặc định kỳ bao sái chứ không chờ sau lễ cúng Táo quân chầu trời mới lau dọn.
Trước hết có thể thắp hương hoặc chắp tay lễ trước ban thờ khấn rằng: “Tín chủ tên là…, vì ban thờ bị bụi, con xin thành tâm sám hối và kính cáo với các chư vị (thần linh, hộ pháp, hay gia tiên…) cho phép được bao sái để bàn thờ trang nghiêm thanh tịnh. Kính mong các chư vị chứng minh và gia hộ".
Gia chủ cũng có thể đặt thanh bông hoa quả lên ban thờ, thắp hương xin phép tổ tiên, thần linh hôm nay bao sái lại ban thờ, bát hương. Mời các vị tạm lánh sang một bên để con cháu thực hiện công việc. Bạn nên bắt đầu dọn dẹp khi hương cháy hết và cần làm thật tỉ mỉ, cẩn thận.
Các nhà tâm linh đều khuyên rằng, cần chuẩn bị chổi, khăn lau ban thờ chuyên dùng hoặc dùng chổi mới, khăn mới để bao sái. Theo đó, bạn hạ bát hương, bài vị và các đồ thờ cúng xuống nơi sạch sẽ đã chuẩn bị trước (đặt bát hương, bài vị thần phật và gia tiên riêng để không bị lẫn) rồi mới quét bụi, lau rửa ban thờ, đồ thờ cúng. Chú ý, nên lau dọn từ trên cao xuống thấp; lau bài vị của thần phật trước, thay nước mới để lau bài vị của tổ tiên. Tuyệt đối tránh không lau bài vị của tổ tiên trước vì người xưa cho là “mạo phạm”, tổ tiên bị chèn ép.
Để tránh bay màu, xước hỏng, bạn nên dùng khăn mềm lau các pho tượng. Hoặc dùng máy thổi hơi đánh bật bụi trong ngóc ngách. Sau khi lau rửa sạch sẽ, bạn hãy đặt lại vị trí cũ.
Một số lưu ý khi bao sái ban thờ cuối năm:
- Dùng nước lã để lau sạch ban thờ và đồ thờ. Sau đó dùng nước ngũ vị hương (nước thơm) để tịnh sái. Gia chủ có thể ngâm 1 túi bột ngũ vị hương với 2 lít rượu trắng để bao sái ban thờ nhiều lần trong năm.
- Một số nơi lau rửa đồ thờ, bài vị gia tiên bằng nước ấm hoặc dùng rượu trắng ngâm gừng, nước vang.
- Khi bao sái xong cần thay nước sạch, cắm hoa tươi mới, thắp đèn/nến và thắp hương mời các cụ về ngự.
- Những thứ không liên quan đến thờ cúng (như vật phẩm phong thủy) không bày lên ban thờ.
- Trường hợp nhà có tang ma thì cuối năm không nên quét dọn (có ý kiêng khói bụi bay vào mắt người đã khuất).