Theo quan điểm phong thủy, đối với nhà ở, trước có sông nhỏ, đằng sau có núi cao thường được cho là môi trường ở lý tưởng nhất. Bởi phía sau có núi đương nhiên dựa vào thế núi, giúp tàng phong tụ khí và địa hình “trước thấp sau cao” vững như Thái Sơn. Tuy nhiên, “cận thủy” cũng có nhiều dạng khác nhau.
Theo phong thủy, khi chọn nhà ở "trước Minh đường tụ nước" thì nên chọn
cảnh nước hiền hòa, êm đềm. (Ảnh minh họa)
Bên cạnh những lợi thế mà vị trí này mang lại, sông ngòi cũng có tác hại không ít đến môi trường như gây xói lở, ngập lụt vào mùa mưa bão. Lâu nay, phong thủy vẫn quan niệm: “Sơn hoàn thủy bao tất hữu khí” nghĩa là thế núi khuỳnh ra tròn trịa (sơn hoàn) và thế nước vòng quanh (thủy bao) của một khu đất là thế tạo sinh khí tốt lành.
Khoa học phong thủy cho rằng, dòng nước quanh co uốn lượn nhu hòa thì mới trợ giúp tốt về mặt thổ nhưỡng và gia tăng ích lợi cho cư dân. Trên thực tế, đây là cách truyền thống chọn đất cất nhà của dân cư mọi miền. Trong khi đó, những ngôi nhà xây sát bên những con sông lớn, dòng chảy thẳng tuột, chảy xiết hoặc có những khúc quẹo gấp (dạng củi chỏ) là thế xấu (hung cách). Do đó, tốc độ chảy của sông không phù hợp với nhịp sinh học của con người và sinh vật trong vùng. Mặt khác, tính chất “bên lở bên bồi” cũng khiến cho cùng một dòng nhưng hai bên bờ sông luôn có tính chất thổ nhưỡng và thủy văn khác nhau, cho nên khi chọn đất làm nhà cần quan sát kỹ lưỡng.
Trong trường hợp làm nhà gần sông thì nền đất phẳng không tốt bằng nền đất gò đồi, có thể dễ bị trượt đất, sụt lở...Vì thế, khi xây dựng phải khảo sát kỹ, kinh nghiệm cho thấy có thể xuất hiện những nhánh sông nhỏ hay mương thoát nước ra sông chính nằm dưới nền. Một khi không xử lý đúng sẽ bị sụp lở nền nhà. Thông qua khảo sát mới đề ra giải pháp móng tối ưu (dùng cọc bê tông, làm móng bè, hoặc đóng cừ tràm) với điều kiện thực tiễn. Hơn nữa, nền nhà phải tôn cao và chú ý đặt cống thoát nước cao hơn mực triều cường để tránh ngập lụt.
Phong thủy học quan niệm, nhà có sông ở trước tức là đã có một thủy minh đường tốt (khoảng rộng thoáng đãng đón nhận ánh sáng và sinh khí). Tuy nhiên, do dòng nước luôn chuyển động nên cần có một thổ minh đường (thổ khắc chế được thủy) tiếp theo để ổn định trường khí cho cuộc đất. Do đó, nhà làm gần sông cần lùi công trình chính vào một khoảng cách nhất định (gọi là giới thủy, tùy thuộc vào dòng chảy mạnh hay nhẹ, dòng sông rộng hay hẹp, nền đất bên bờ và lộ giới lưu thông trên sông…) và có xây bờ kè chắc chắn. Ngoài ra, nên trồng cây xanh trên khoảng thổ minh đường, vừa có tác dụng bám rễ giữ chắc đất, lại có tác dụng làm bình phong điều chỉnh gió thổi từ sông vào.
Đặc biệt, cần chú ý phân biệt loại nước trước cửa. Phong thủy chia nước làm 2 loại là nước chết và nước sống.
Cụ thể, nước sống là chỉ nước sạch chảy với tốc độ vừa phải và có năng lượng sống phong phú. Loại nước này lưu động đem đến sự tỉnh táo, tăng thêm sức sống cho môi trường sống của con người. Theo đó, việc dẫn nước sống vào môi trường xung quanh nhà ở của mình nghĩa là dẫn tài khí vào nhà.
Còn nước chết là chỉ nước ô nhiễm, nhiều côn trùng, hôi thối và thiếu năng lượng sống. Loại nước này hoàn toàn không có lợi cho môi trường sống của con người, ảnh hưởng xấu tới sức khỏe cũng như không mang đến tâm tính tốt cho những người sống trong nhà.
Thêm nữa, nhà ở đối diện với biển cũng không nên ở vị trí quá sát với bờ biển. Theo quan niệm của người xưa, nhà ở quá sát bờ biển là phạm vào “cát cước sát” (tức họa cắt đứt chân) khiến trạch vận không lâu dài, khó tụ tài khí. Thực tế cho thấy, nhà ở quá gần biển dễ chịu sự xâm hại của thủy triều dâng tràn, gió biển mạnh, sóng lớn. Gia chủ sẽ có cảm giác thiếu yên tĩnh và an toàn. Chính vì vậy, cần phải đặc biệt chú ý khi nhà ở đối diện với biển.