Quy định mới của UBND Tp.HCM vừa ban hành được cho là phù hợp với thực tế trong tình hình hiện tại, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người dân khi Nhà nước thu hồi đất.
Vừa qua, UBND Tp.HCM vừa ban hành những quy định mới cho người tái định cư. Cụ thể, đó là những chính sách như hỗ trợ thêm cho đối tượng nhận tiền tự lo nơi ở mới, kéo giãn thời gian giao mặt bằng, cho phép gia đình nhiều thế hệ mua nhiều căn hộ... Ông Trần Minh Thơ, Trưởng phòng Bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, Sở TN&MT Tp.HCM đã có cuộc trả lời phỏng vấn về vấn đề này.
Xem xét tái định cư đối với từng hộ trong gia đình lớn
Đánh giá của ông như thế nào về việc thực hiện chính sách bồi thường, tái định cư trên địa bàn TP thời gian qua?
Ông Trần Minh Thơ: Quan điểm của lãnh đạo TP là phải luôn đảm bảo cho người dân có cuộc sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ sau khi Nhà nước thu hồi đất. Tuy nhiên, trước đây khi các quy định của pháp luật chưa chặt chẽ, việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cũng chưa đúng theo giá thị trường nên thực tế cũng đã có nhiều bất cập. Do đó, việc bố trí tái định cư cho dân cũng chưa được như mong muốn. Hiện nay quy định pháp luật ngày càng chặt chẽ, chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cũng đã theo thị trường nên vừa đảm bảo quyền lợi cho dân, vừa thuận lợi hơn cho Nhà nước khi thu hồi đất để thực hiện dự án.
Quyết định 28/2018 về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn Tp.HCM được ban hành trên cơ sở kế thừa chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư tại Quyết định 23/2015 và bổ sung các nội dung mới từ quy định pháp luật hiện hành. Đồng thời, một yếu tố rất quan trọng là xuất phát yêu cầu thực tiễn của TP với các đặc thù của một đô thị lớn. Có những vấn đề pháp luật không thể quy định cụ thể nên cần phải vận dụng linh hoạt để phù hợp với thực tiễn, tạo được sự đồng thuận của người dân. Qua đó đẩy nhanh tiến độ bồi thường, giải phóng mặt bằng của các dự án.
Vấn đề mới nào theo ông sẽ tạo thuận lợi hơn cho người bị thu hồi đất?
Ông Trần Minh Thơ: Theo Quyết định 28, đối với hộ gia đình có nhiều thế hệ, nhiều cặp vợ chồng cùng chung sống trên một thửa đất ở bị thu hồi, nếu đủ điều kiện tách hộ (theo quy định của Luật Cư trú) hoặc có nhiều hộ gia đình cùng chung quyền sử dụng một thửa đất thì được xem xét bán cho mỗi hộ một căn tái định cư tại chung cư. Nếu dự án chỉ tái định cư bằng nền đất thì bố trí một nền đất nhưng không quá diện tích đất ở bị thu hồi.
Trong trường hợp gia đình đông người mà có đủ điều kiện tách ra thành nhiều hộ
thì sẽ giải quyết cho từng hộ. Ảnh: Việt Hoa
Trước đây, thực tế tại Tp.HCM có nhiều gia đình sống chung trong một thửa đất mà không tách hộ nên hồ sơ bồi thường chỉ có một hộ, đi kèm chính sách tái định cư cũng chỉ giải quyết cho một hộ. Tuy nhiên, theo quy định mới, trong trường hợp hộ gia đình đông người mà có đủ điều kiện tách ra thành nhiều hộ thì sẽ giải quyết cho từng hộ trong gia đình lớn đó. Chính sách này sẽ rất phù hợp với các khu vực ngoại thành như Củ Chi, Cần Giờ, Nhà Bè, Bình Chánh, Hóc Môn, nơi còn quỹ đất để bố trí tái định cư.
Quyết định 28 cũng rất “hào phóng” khi hỗ trợ thêm 5% nếu người dân nhận tiền tự lo nơi ở mới. Cụ thể như thế nào?
Ông Trần Minh Thơ: Đối với trường hợp người dân đủ điều kiện tái định cư nhưng tự nguyện không nhận đất ở, nhà ở tái định cư mà tự lo chỗ ở mới thì được hỗ trợ tiền bằng 5% giá trị bồi thường, hỗ trợ về đất. Ví dụ, tổng mức bồi thường, hỗ trợ là 2 tỉ đồng thì được hỗ trợ thêm 100 triệu đồng.
Trước đây, người dân tự nhận tiền lo nơi ở mới cũng được hỗ trợ nhưng tính vào suất đầu tư hạ tầng và con số này cũng không đáng kể. Đây là quy định mới, cũng là yếu tố khích lệ, tạo sự đồng thuận của người dân, đồng thời cũng giảm bớt được áp lực cho Nhà nước khi phải đầu tư nhà ở tái định cư. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là Nhà nước không đầu tư quỹ nhà tái định cư. Nếu người dân không lựa chọn phương án nhận tiền tự lo nơi ở mới thì TP luôn có quỹ nhà để bố trí tái định cư.
Người dân có thêm thời gian giao mặt bằng để lo nơi ở mới
Trước đây khi bị thu hồi đất khoảng 20 ngày thì người dân đã phải bàn giao mặt bằng để thực hiện dự án, nếu không giao thì sẽ bị cưỡng chế. Tuy nhiên, Quyết định 28 đã nới lỏng thời gian bàn giao khá dài, có phải vấn đề này cũng xuất phát từ thực tiễn?
Ông Trần Minh Thơ: Đúng vậy. Quá trình bồi thường hàng loạt dự án trên địa bàn TP, chúng tôi nhận thấy việc kéo dài thời gian bàn giao mặt bằng cũng là cách để người dân có thời gian chuẩn bị nơi ở mới tốt nhất. Thời gian bàn giao sẽ có sự khác nhau tùy theo từng loại đất.
Trong trường hợp cấp bách, cần mặt bằng để triển khai ngay thì giải quyết ra sao?
Ông Trần Minh Thơ: Với dạng này thì thời gian bàn giao mặt bằng không quá 30 ngày kể từ ngày được thanh toán tiền bồi thường, hỗ trợ. Các trường hợp đủ điều kiện tái định cư thì sẽ được chi trả tiền thuê nhà hoặc bố trí nơi ở tạm. Thời gian chi trả hoặc bố trí ở tạm là một tháng sau ngày bàn giao mặt bằng với trường hợp tự lo nơi ở mới, sáu tháng với trường hợp nhận nền đất tái định cư và hai tháng sau ngày nhận căn hộ chung cư.
Quy định mới về thời hạn bàn giao đất khi giải phóng mặt bằng
Đối với đất nông nghiệp thì 20 ngày sau khi hội đồng bồi thường, hỗ trợ, tái định cư của dự án thanh toán xong tiền bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Đối với đất ở không đủ điều kiện tái định cư là 30 ngày. Đất ở đủ điều kiện tái định cư sẽ chia thành ba trường hợp. Theo đó, thời hạn bàn giao là 60 ngày nếu người dân nhận tiền tự lo nơi ở mới. Nếu tái định cư bằng nền đất thì thời gian bàn giao mặt bằng là sáu tháng, vì sau khi nhận nền, người dân cần phải có thời gian để xây dựng nhà ở. Nếu tái định cư bằng căn hộ chung cư thì hai tháng sau khi nhận căn hộ. Thời gian này đủ để người dân chuẩn bị thật tốt nơi ở mới trước khi dọn về ở.