UBND quận 7 (Tp.HCM) được giao nghiên cứu thực hiện không cấp phép xây dựng đối với nhà ở riêng lẻ. Theo đó, khi làm nhà, người dân chỉ cần đăng ký xây dựng dựa trên thiết kế đô thị, các chỉ tiêu quy hoạch, quy chế quản lý kiến trúc quy hoạch đã công bố.
Bỏ cấp phép xây dựng với những khu có quy hoạch 1/500
Việc thí điểm bỏ giấy phép xây dựng nhà riêng lẻ chỉ áp dụng đối với các khu dân cư đã được quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 (quy định rõ số tầng, lộ giới đường, hẻm, chiều cao, quy mô xây dựng...). Lãnh đạo UBND quận 7 cho biết, hiện quận đang tiến hành thuê đơn vị tư vấn thực hiện việc lập quy chế quản lý kiến trúc một số khu vực đã ổn định để thực hiện nhiệm vụ được giao.
Một khi chủ trương trên được áp dụng rộng rãi sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho người dân Tp.HCM. Thủ tục xin phép xây dựng đối với khu dân cư hiện hữu hiện nay phải qua 6 bước. Cụ thể như sau: Đầu tiên người dân phải lập bản vẽ nội nghiệp (ranh, mốc, tọa độ), tiếp đến vẽ bản vẽ kỹ thuật căn nhà (chiều cao, chiều ngang, mặt dựng), hồ sơ xin cấp phép xây dựng nộp vào một cửa của Phòng Quản lý đô thị, sau đó Phòng Quản lý đô thị sẽ đi kiểm tra thực tế khu đất về khoảng lùi, chiều cao có đúng trong bản vẽ kỹ thuật, bản vẽ nội nghiệp hay không. Nếu đúng thì khoảng 21 ngày sau, đơn vị này sẽ cấp phép xây dựng (CPXD). Thế nhưng, thực tế phải 1 tháng sau sẽ mới có CPXD quy định cụ thể khoảng lùi, chiều cao theo quy hoạch 1/2.000.
Theo KTS Đinh Ngọc Tuấn, thủ tục hành chính cần được đơn giản hóa, nhà lẻ cũng chỉ cần làm như nhà đất trong dự án 1/500. Tức là, chỉ cần làm bản vẽ kỹ thuật, cơ quan chức năng chỉ cần nhìn bản vẽ là biết có đúng hay không và trả lời cho người dân trong vòng “một nốt nhạc”. Đồng thời, cơ quan chức năng lưu bản vẽ đó để sau này làm thủ tục hoàn công hoặc xử lý sai phạm xây dựng (nếu có).
Ông Tuấn cho rằng: “TP giao quận 7 có thể thí điểm không cần CPXD là hợp lý bởi hiện nay phần lớn đất ở đây đã có 1/500 chỉ còn một ít là đất quy hoạch 1/2.000 nên làm rất dễ. Song, nếu triển khai đại trà trên toàn TP sẽ rất khó khăn bởi ngay cả khi CPXD còn xảy ra nhiều vụ xây dựng sai phép, khâu hậu kiểm vẫn còn rất kém và đặc biệt là vấn đề cán bộ quản lý xây dựng vẫn còn rất bất cập. Do đó, chỉ cần đơn giản hóa thủ tục CPXD như đối với dự án 1/500 là đã quá tốt rồi".
Cần hệ thống đồng bộ
Theo một lãnh đạo phòng quản lý đô thị, chủ trương này áp dụng ở quận 7 là khả thi vì quận này gần như phủ hết quy hoạch 1/500. Hiện tại, quy chế quản lý đô thị (tương đương quy hoạch 1/500) chỉ mới triển khai ở một số tuyến đường, do đó việc người dân chỉ cần đăng ký, không cần CPXD ở toàn địa bàn TP sẽ rất khó thực hiện. Hơn nữa, không phải nhà dân nào khi xây dựng cũng thuê thiết kế nhà mà thường thuê các nhà thầu địa phương tự lên ý tưởng, xây dựng theo kinh nghiệm. Thế nên, nếu không có sự kiểm soát, chế tài, hậu kiểm thì hậu quả mà nhà nước phải xử lý sau này rất lớn.
Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch đô thị Tp.HCM, ông Nguyễn Hoài Nam đánh giá, chủ trương này “nghe” thì rất tốt nhưng vấn đề là hiện nay việc xây dựng không phép, sai phép vẫn đang diễn ra tràn lan dù ngôi nhà đó đã được CPXD chi tiết, cụ thể. Nhất là, trên thực tế có nhiều hành vi, cách làm ảnh hưởng đến nhà xung quanh, dẫn đến khiếu kiện, tranh chấp. Trên thế giới, một số nước không áp dụng CPXD bởi họ có quy định các công ty kiến trúc tự chịu trách nhiệm về bản vẽ của mình. Chẳng hạn, tại Pháp và Australia, người dân muốn xây như thế nào phải vẽ ra, có chữ ký của kiến trúc sư và treo trước nhà, người dân xung quanh sẽ biết căn nhà đó xây dựng như thế nào, đảm bảo chiều cao, khoảng lùi hay không và họ sẽ giám sát. Cơ quan công quyền không cần kiểm soát vì người dân sẽ kiểm soát lẫn nhau. Tuy nhiên, nếu sai phạm xảy ra, kiến trúc sư phải chịu trách nhiệm. Việt Nam hiện không có chế tài này nên khi người dân xây sai, tư vấn sai, trách nhiệm thuộc về ai?
Trong khi đó, theo Giám đốc Sở Xây dựng Tp.HCM, ông Nguyễn Hoài Nam, đây chỉ mới là ý tưởng của TP giao cho quận 7 làm thí điểm. Cấp phép xây dựng là một thủ tục hành chính để đánh giá về pháp lý, kỹ thuật của một công trình, xác định đủ điều kiện khởi công hay chưa. Cơ quan nhà nước có thẩm quyền CPXD cho một công trình nghĩa là xác định công trình đã đủ điều kiện khởi công. Chính vì vậy, thực hiện đăng ký xây dựng nhà ở riêng lẻ thay cho thủ tục CPXD chỉ có thể thực hiện khi đảm bảo các điều kiện nhất định và đòi hỏi sự thống nhất, đồng bộ giữa các cơ quan quản lý. Theo đó, cơ quan quản lý phải đảm bảo các điều kiện quản lý hiện đại, cơ sở dữ liệu đầy đủ và liên thông. Nhất là, cần công khai các thông tin, gắn liền với các tiện ích cho người dân.
Miễn cấp phép xây dựng khó triển khai đại trà trên toàn Tp.HCM.
(Ảnh: Gia Khiêm)
Ông Tuấn cho hay, hiện chưa thực hiện được không CPXD mà chỉ cần đăng ký khi xây dựng nhà riêng lẻ bởi năng lực quản lý của cơ quan nhà nước, đơn vị tư vấn, trình độ dân trí, ý thức tuân thủ pháp luật của người dân còn hạn chế. Vị này thông tin: “Một số nước đã làm được điều này và chúng ta phải nghiên cứu thêm, phải có lộ trình thực hiện cụ thể. Điều quan trọng hiện nay là phải tiếp tục thực hiện cải cách hành chính đối với thủ tục CPXD theo hướng tiện ích nhất, dễ làm nhất để người dân thực hiện dễ dàng, nhanh chóng, vừa đảm bảo yêu cầu về quản lý, vừa đảm bảo thực hiện quyền sở hữu về nhà ở của công dân”.
“Đến khi nào ở Việt Nam đơn vị tư vấn, kiến trúc nắm rõ về quy hoạch và bị quy trách nhiệm cho những sai phạm thì mới có thể làm được. Tp.HCM nếu muốn hướng đến việc bỏ CPXD thì giao quyền cho đơn vị tư vấn, vẽ nhà phải chịu trách nhiệm với bản vẽ của mình. Giờ TP giao cho quận 7 làm trước, nếu làm tốt thì sau này mới nên nhân rộng”.