Hiện có không ít trường hợp cơ quan thuế yêu cầu người nộp thuế phải làm thêm thủ tục chứng minh. Theo cơ quan thuế, việc này là để có căn cứ xem xét miễn thuế.
Theo quy định tại Luật thuế thu nhập các nhân, việc chuyển nhượng căn nhà duy nhất sẽ được miễn thuế, nhưng trên thực tế đối với nhiều trường hợp cơ quan thuế yêu cầu người nộp phải làm thêm thủ tục chứng minh.
Theo cơ quan thuế, một khi người nộp thuế có giải trình rõ rang thì cơ quan thuế cũng có căn cứ để xem xét miễn thuế.
Phải xác nhận chữ ký khi chuyển nhượng nhà?
Mười năm trước, anh T.T.A đã được một người quen thân tại quận 1 (Tp.HCM) cho nhập khẩu khi lên TP học đại học. Vài năm trước, anh A đứng tên mua một căn nhà tại quận Bình Thạnh (là căn nhà duy nhất) song anh không chuyển hộ khẩu sang căn nhà này.
Vì thế, khi chuyển nhượng căn nhà trên, anh A được cơ quan thuế yêu cầu phải chứng minh là mình không sở hữu nhà tại nơi đăng ký hộ khẩu mới đủ điều kiện để miễn thuế.
Theo phản ánh của nhiều người dân, ngành thuế làm khó họ khi chuyển
nhượng căn nhà duy nhất. (Ảnh: A.H)
Cho nên anh A phải mượn giấy chủ quyền của căn nhà nơi anh có hộ khẩu rồi photo nộp cho cơ quan thuế. Anh T.A chia sẻ: “Yêu cầu nghe tưởng như đơn giản song thực hiện lại rất nan giải bởi gia đình cho tôi ghép hộ khẩu đã bán nhà từ lâu. Hơn nữa, tôi cũng không quen biết chủ nhà sau này nên việc mượn giấy chủ quyền để photo là gần như không thể”.
Tuy anh A đã trình bày hoàn cảnh cũng như xin viết giấy cam kết chịu hoàn toàn trách nhiệm nếu bị phát hiện có thêm nhà nào khác nhưng anh vẫn không được cơ quan thuế chấp nhận.
Ông Nam (quận Gò Vấp) cũng là một trường hợp tương tự. Ông Nam cho biết, ông cũng bị cơ quan thuế yêu cầu phải xác nhận chữ ký tại UBND phường khi chuyển nhượng căn nhà duy nhất. Do đó, ông thắc mắc: “Luật quy định là người nộp thuế tự khai tự chịu trách nhiệm. Sau này kiểm tra phát hiện người nộp thuế có nhiều hơn một căn nhà tại thời điểm chuyển nhượng thì phạt người nộp thuế chứ đâu quy trách nhiệm cho cơ quan thuế. Sao cơ quan thuế lại làm khó người dân?”.
“Cơ quan thuế đã đầu tư hệ thống quản lý thuế điện tử, vậy sao không thể kiểm tra trên hệ thống mà bắt dân đi xác nhận những chuyện không thể như vậy?”, anh T.A nói. Một cán bộ thuế thừa nhận đây là đòi hỏi rất khó với người nộp thuế nhưng bản thân ngành thuế cũng sợ trách nhiệm.
Vị này cho hay, một khi thấy cần thiết thì cơ quan thuế có thể tự xác minh bằng cách gửi giấy yêu cầu UBND phường nơi người nộp thuế có hộ khẩu để hỏi xem căn nhà nơi người nộp thuế có hộ khẩu thuộc sở hữu của ai.
Thêm thủ tục do thiếu dữ liệu?
Bàn về vấn đề này, lãnh đạo Chi cục Thuế quậnBình Thạnh thừa nhận các hướng dẫn hiện tại đều không yêu cầu người nộp thuế có hộ khẩu tại địa chỉ khác với căn nhà duy nhất phải chứng minh mình không sở hữu nhiều hơn một căn nhà.
Tuy nhiên, theo vị này:“Nhưng làm sao cơ quan thuế biết được đó là căn nhà duy nhất. Hệ thống quản lý dữ liệu tập trung cho phép sưu tra nhưng còn giới hạn do dữ liệu chưa đầy đủ” và có nhiều trường hợp cơ quan thuế cũng gặp khó do người nộp thuế không hợp tác.
Đơn cử trường hợp một cá nhân có hộ khẩu tại quận 1 và hộ khẩu của vợ ở quận 3 song kê khai bán căn nhà duy nhất tại quận Bình Thạnh. Vậy nhưng, ông này không đồng ý ghi vào cam kết rằng 2 căn nhà kia thuộc sở hữu của người vợ mà yêu cầu cơ quan thuế phải tự... tìm hiểu.
Theo đó, cơ quan thuế phải linh động bằng cách làm sẵn biên bản trong đó ghi rằng hai giấy chứng nhận kia chỉ mang tên vợ, trường hợp sau này phát hiện có gian dối thì phải nộp bổ sung thuế thu nhập cá nhân theo quy định. Nhưng một khi người nộp thuế đã bán nhà thì khó mà tìm, vị này cho biết.
Đối với quy định xác nhận chữ ký, các cơ quan thuế cho biết về nguyên tắc thì người bán phải khai thuế thu nhập cá nhân. Nhưng từ trước đến nay người bán nhà thường ít đi khai thuế mà chủ yếu ủy quyền cho dịch vụ hay cho người mua nhà.
Theo một cán bộ ngành thuế:“Nhiều trường hợp người ủy quyền đã ghi “tôi đồng ý nộp thuế thay người bán” song khi thủ tục xong xuôi thì người bán nhà lại khiếu nại đòi lại tiền thuế thu nhập cá nhân bởi đó là căn nhà duy nhất nên cơ quan thuế phải thoái trả. Chính vì thế, cơ quan thuế yêu cầu đúng người nộp thuế ký trên tờ khai để sau này khỏi khiếu nại”.
Hộ khẩu không đồng nghĩa với quyền sở hữu
Giám đốc Công ty luật Minh Đăng Quang Luật sư Trần Xoa cho biết, việc cá nhân có căn nhà duy nhất không đồng nghĩa với việc cá nhân phải ở trong căn nhà đó.
Đồng thời, việc cá nhân có hộ khẩu tại một căn nhà nào đó không đồng nghĩa với có quyền sở hữu căn nhà đó. Vì thế, đòi hỏi người nộp thuế phải chứng minh mình không sở hữu nhiều hơn một căn nhà là vô lý. Mặt khác, theo quy định thì người nộp thuế tự khai tự chịu trách nhiệm nên việc bày thêm thủ tục chỉ gây khó khăn cho người nộp thuế.