Trong những năm gần đây, một phân khúc quan trọng của ngành thép Việt Nam là sản xuất tôn thép mạ và phủ màu tuy có tốc độ tăng trưởng nhanh (17%/năm), chiếm 30% kim ngạch xuất khẩu của ngành thép (năm 2014) nhưng thị trường này đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng do sản phẩm nhập khẩu chất lượng thấp.
Phó Chủ tịch Hiệp hội Thép Việt Nam, Tiến sĩ Nguyễn Văn Sưa đã đưa ra thông tin này tại Hội thảo: 'Tình trạng tôn gian, kém chất lượng nhập khẩu - Hậu quả và giải pháp' được tổ chức tại Hà Nội sáng nay 27/11/2015.
Từ năm 2011 đến nay, sản lượng thép, tôn các loại nhập khẩu tăng từng năm và đạt mức tăng đột biến trong năm 2015. Tôn nhập khẩu lên tới gần 1,1 triệu tấn trong 9 tháng năm 2015; con số này chiếm 32,2% thị trường trong nước. Điều đáng nói là, có một tỷ lệ lớn sản phẩm nhập khẩu là tôn nhái, tông giả, gian lận thương mại nên được bán với giá rẻ, việc này gây tổn thất nghiêm trọng cho các nhà sản xuất trong nước và tiềm ẩn không ít rủi ro cho người tiêu dùng.
Các biểu hiện sai phạm của những loại sản phẩm này bao gồm sử dụng nhãn mác giả, 'nhái' thương hiệu của các nhà sản xuất trong nước có uy tín, độ dày sản phẩm bị gian lận, hoặc bán hàng không xuất hóa đơn...
Về những hậu quả nghiêm trọng từ sự gian dối chất lượng sản phẩm, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam (TCVBVNTD) ông Nguyễn Mạnh Hùng nhận định, người tiêu dùng bị 'móc túi' trong khi công trình của họ không đảm bảo an toàn, còn việc kiểm định chất lượng đối với mặt hàng tôn mạ và tôn sơn phủ màu là rất khó khăn, đặc biệt là khi không có máy kẹp để kiểm tra độ dày mỏng của tôn, hay độ dày của lớp mạ...
Ông Hùng cảnh báo: “Kết quả kiểm tra cho thấy tôn nhái, tôn giả không hóa đơn chứng từ xuất hiện từ Bắc chí Nam trong năm 2014, không chỉ ở các tỉnh mà ngay cả ở những TP lớn. Gần chục công ty trên địa bàn Hà Nội đã bị lực lượng quản lý thị trường phát hiện và công khai danh tính chỉ trong một thời gian ngắn; tuy nhiên tình trạng vẫn chưa được cải thiện nhiều".
Thị trường tôn thép Việt Nam bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi nguồn hàng nhập
khẩu kém chất lượng.
Trước thực trạng đó, ông Nguyễn Mạnh Hùng kiến nghị rằng, cần “xử lý mạnh tay hơn, trường hợp đủ yếu tố cấu thành tội phạm thì chuyển sang cơ quan điều tra hình sự xem xét”. Mặt khác, cần đảm bảo thực thi nghiêm túc quy định đã có tại Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, người tiêu dùng có quyền được thông tin đầy đủ, chính xác về hàng hóa. Nhất là, cần chú trọng công tác đảm bảo quyền được bồi thường cho người tiêu dùng, tiến hành thông báo rộng rãi và công khai các cửa hàng, công ty có hành vi gian dối. Cùng đó, người tiêu dùng cũng cần có ý thức về quyền của mình và sử dụng các quyền đó như quyền lựa chọn, yêu cầu xuất hóa đơn làm cơ sở pháp lý giải quyết các tranh chấp có thể phát sinh.
Với tư cách là nhà sản xuất, Phó TGĐ Tập đoàn Tôn Hoa Sen kiến nghị: “Đặc điểm của sản phẩm là tồn tại dưới dạng cuộn, có thể cắt rời thành nhiều phần và cán sóng để bán cho người tiêu dùng nên cần có quy định trên bề mặt sản phẩm tôn phải có dòng in thể hiện thông tin đầy đủ về sản phẩm dễ dàng nhận biết bằng mắt thường, theo đó dòng in phải được lặp lại mỗi 6m suốt chiều dài sản phẩm”. Ông Thanh cho rằng các thông tin tối thiêu gồm tên nhà sản xuất, tên hàng hóa, tiêu chuẩn áp dụng, độ dày và tỷ trọng của sản phẩm, mác thép, lượng mạ và độ dày sơn. Bên cạnh đó, có thể in thêm những thông tin về chứng chỉ chất lượng, ngày giờ sản xuất, mã số sản phẩm,...
Theo đề nghị của ông Thanh, về lâu dài, cơ quan chức năng ban hành Bộ tiêu chuẩn quốc gia về chất lượng tôn thép; giống như Indonesia đã có SNI hay Malaysia có SIRIM. Nếu chưa làm được ngay thì có thể áp dụng các bộ tiêu chuẩn quốc tế hoặc khu vực để ngăn chặn sản phẩm kém chất lượng có điều kiện 'tuồn' vào trong nước.