Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam - ông Trần Ngọc Hùng đề xuất cần nghiên cứu thay đổi phương thức đầu tư nhà ở xã hội (NOXH) hoàn toàn theo cơ chế thị trường và nhà nước tập trung hỗ trợ trực tiếp cho người mua để giúp người thu nhập thấp chạm đến ước mơ 'an cư lạc nghiệp'.
Theo đó, người thu nhập thấp khi mua nhà trả góp nên được hưởng lãi suất thấp từ 0,5-1% như hiện đang áp dụng ở nhiều nước trên thế giới.
Số liệu của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam và Bộ Xây dựng cho thấy, nhu cầu nhà ở cho người thu nhập thấp tại các đô thị dự báo đến năm 2020 là 1 triệu căn, tuy nhiên hiện nay mới chỉ đáp ứng trên 10.000 căn/năm. Hiện tại các khu công nghiệp mới có 20% người lao động có chỗ ở ổn định.
Theo dự báo, đến năm 2020 cần 33,6 triệu mét vuông nhà ở cho 4,2 triệu người. Cả nước đang triển khai 59 dự án nhà ở công nhân khu công nghiệp với quy mô 66.950 căn hộ đáp ứng khoảng từ 30 - 40 vạn người.
Khoảng cách giữa cung và cầu còn rất lớn nên tại đô thị đang có 284.000 hộ đang sống trong nhà ở thiếu kiên cố và đơn sơ, nhà ở dưới 30m2 (dưới 7m2/người) có 1.131.000 căn hộ, đa số công nhân khu công nghiệp đều phải ở thuê nhà trọ của tư nhân trong điều kiện hầu hết chật hẹp, thiếu thốn, điều kiện vệ sinh môi trường không đảm bảo, ảnh hưởng xấu đến đời sống, sức khỏe của người lao động.
Đề xuất người thu nhập thấp khi mua nhà trả góp được hưởng lãi suất thấp từ
0,5-1% như hiện đang áp dụng ở nhiều nước trên thế giới.
Ông Hùng cho rằng, để có thể đẩy mạnh phát triển nhà ở đáp ứng yêu cầu của hàng triệu người lao động thu nhập thấp tại đô thị và khu công nghiệp cần có các cơ chế chính sách lâu dài, ổn định, từng bước triển khai giải pháp tổ chức thực hiện.
Quá trình triển khai nhà ở cho người thu nhập thấp tại đô thị trong thời gian qua còn nhiều vấn đề bất cập. Các thủ tục quy trình được cấp phép NOXH còn kéo dài, phức tạp, lợi nhuận lại không cao và nhà đầu tư mất tính tự chủ. Do đó, chưa hấp dẫn các nhà đầu tư nên tỷ trọng NOXH do doanh nghiệp đầu tư còn rất ít.
Bên cạnh đó, giá thành khi bán vốn dĩ theo quy định phải được cơ quan có thẩm quyền xem xét quyết định vì nhà đầu tư luôn có ý muốn tăng cao giá thành xây dựng, kinh phí xây dựng hạ tầng, giá phân bổ kinh phí đền bù GPMB, chi phí khác… từ đó dẫn đến cơ chế 'xin - cho', các thủ tục phức tạp kéo dài. Mặt khác, nhà đầu tư luôn muốn có giá thành có lợi nhuận cao nhất trong khi quy định chỉ được lãi suất 10%.
Thế nên, theo ông Hùng, cơ quan quản lý nhà nước phải có những quy định chi tiết định mức kinh tế kỹ thuật nhằm đảm bảo quyền lợi của nhà đầu tư cũng như của đối tượng được mua nhà.
Cùng với đó, sự chênh lệnh giá với nhà ở thương mại do được hưởng ưu đãi dẫn đến dễ nảy sinh tiêu cực trong phân phối, phân phối không đúng đối tượng đòi hỏi sự kiểm tra giám sát nghiêm ngặt cũng như tình trạng mua đi bán lại dù đã có quy định sau 5 năm mới được quyền chuyển nhượng, song trên thực tế, họ lách luật bằng cách cho ở nhờ, giấy viết tay...
Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam đề xuất, cần nghiên cứu thay đổi phương thức đầu tư NOXH hoàn toàn theo cơ chế thị trường và nhà nước tập trung hỗ trợ trực tiếp cho người mua; đồng thời Nhà nước không miễn giảm bất cứ một khoản nào.
Trong khi đó, doanh nghiệp hoàn toàn đầu tư dự án như nhà ở thương mại nhưng phải dành tỷ lệ % (từ 20 - 50% tùy từng dự án) theo quy hoạch để xây dựng nhà ở giá rẻ với diện tích từ 25-45m2/căn, vật liệu xây dựng thông thường và chất lượng đảm bảo an toàn cho người sử dụng.
Ngoài ra, toàn bộ khoản thu được trước đây được miễn giảm, nhà nước đưa vào quỹ phát triển NOXH cùng với các khoản tài chính do ngân sách nhà nước cấp để trực tiếp hỗ trợ cho người thu nhập thấp thông qua hình thức trả góp đến 20 năm lãi suất thấp do Ngân hàng chính sách hoặc quỹ phát triển nhà tổ chức cho vay hoặc bù lỗ lãi suất cho Ngân hàng thương mại. Khi mua nhà trả góp, người thu nhập thấp được hưởng lãi suất thấp từ 0,5-1% như hiện đang áp dụng ở nhiều nước trên thế giới.