Những trường hợp xây nhà vượt tầng, vi phạm lộ giới, tăng diện tích so với giấy phép… thì xử phạt chủ đầu tư là điều hiển nhiên. Tuy nhiên, có những trường hợp không vi phạm hoặc chỉ đổi mái ngói thành mái tôn cũng bị khép là sai phép, bị đình chỉ thi công hàng tháng trời. Thậm chí có trường hợp không vi phạm cũng bị cắt điện, nước.
Bị quy vi phạm xây dựng khi chưa dỡ nhà cũ
Bà Phan Thị Ngọc Mai ngụ tại nhà 6/20 Tân Hóa, phường 1, quận 11 cho biết, sau khi xin phép xây dựng bà đã thuê nhà thầu bắt đầu thi công. Xây dựng được ít ngày, công trình của gia đình bà bị Đội Thanh tra xây dựng (TTXD) địa bàn quận 11 lập biên bản vi phạm với lỗi là xây dựng sai phép rồi yêu cầu ngừng thi công. Ngay sau đó, UBND phường 1 ra quyết định đình chỉ thi công, lý do là “đã tách rời liên kết giữa các móng cũ cột cũ, đã thi công 10 hố móng, cắt một phần tường lắp cột và đà kiềng nhưng chưa tháo dỡ toàn bộ công trình cũ theo giấy phép xây dựng mới”. Công trình của gia đình bà cũng bị ngừng cấp điện, nước.
Bà Mai đã đề nghị phường 1 chỉ rõ lỗi của công trình cũng như căn cứ pháp lý đưa ra mức phạt như vậy. Tuy nhiên, phường 1 trả lời việc xác lập hành vi vi phạm không do trách nhiệm của phường nên phường không có nghĩa vụ trả lời.
Căn nhà của hộ gia đình bà Mai bị đình chỉ thi công. Ảnh: C.TÚ
“Tôi đã đọc hết các văn bản pháp luật quy định về xử phạt vi phạm xây dựng nhưng chưa thấy văn bản nào quy định chưa tháo dỡ công trình cũ là xây sai phép, cũng như chưa có điều khoản nào quy định bắt buộc phải tháo dỡ công trình cũ mới được xây công trình mới. Việc thực hiện xây dựng với các bước như thế nào là do giải pháp thi công của nhà thầu, trong giấy phép xây dựng không đề cập tới", bà Mai nói.
Nhận được đơn khiếu nại của bà Mai, Sở Xây dựng Tp.HCM đã cử tổ thanh tra đến kiểm tra thực tế và kết luận: Việc đình chỉ thi công là không có cơ sở. Tuy nhiên, dù được phép tiếp tục thi công thì người chịu thiệt vẫn là gia đình bà mai vì công trình bị đình chỉ cả tháng trời, mất rất nhiều thời gian và công sức.
Đổi mái ngói thành mái tôn cũng bị xử phạt
Thậm chí còn căng thẳng hơn là trường hợp của ông Đào Ngọc Xuân Hoài, chủ đầu tư công trình 320/5 Độc Lập, phường Tân Quý, quận Tân Phú. Ông Hoài đã khiếu nại, kiện cáo suốt 20 tháng nay vì căn nhà của gia đình bị đình chỉ thi công, dù đã xây dựng được tới 70%.
Quy hoạch dành cho khu nhà của ông Hoài là nhà 3 tầng, lợp mái ngói, có khoảng lùi. Đang xây dựng dở dang thì UBND phường lập biên bản vi phạm, lỗi là “xây dựng sai thiết kế được duyệt và thay đổi kiến trúc mặt đứng công trình”. Thực tế là gia đình ông Hoài đã xây 2 tầng thay vì 3 tầng, dùng mái tôn thay cho mái ngói. Suốt thời gian qua, công trình của gia đình ông còn bị cắt điện, nước.
Các cơ quan quản lý không nên quá máy móc khi vận dụng luật
Thông tư 02/2014/TT-BXD hướng dẫn Nghị định 121/2013 về xử phạt vi phạm xây dựng quy định, hành vi xây dựng sai phép được hiểu là “sai một trong các nội dung của giấy phép xây dựng và các bản vẽ thiết kế được cơ quan cấp giấy phép xây dựng đóng dấu kèm theo giấy phép”. Quy định như vậy nên có nhiều cách hiểu khác nhau. Tuy nhiên, các cơ quan chức năng có trách nhiệm quản lý về xây dựng không nên áp dụng quá máy móc, sẽ làm khó cho người dân. Chỉ khi chủ đầu tư xây quá diện tích, quá chiều cao cho phép,... thì mới nên xử phạt. Còn nếu họ làm ít hơn hoặc không thay đổi mặt ngoài thì không nên xử phạt họ.