Tại Hà Nội, các khu tái định cư xuống cấp nhanh, ảnh hưởng tới đời sống của cư dân và được phản ánh nhiều lần nhưng vẫn 'bị bỏ rơi' khiến công trình càng xuống cấp nghiêm trọng hơn.
Thống kê cho thấy, trên địa bàn TP Hà Nội hiện có khoảng 155 tòa nhà tái định cư, phần lớn trong đó đã xuống cấp dù mới đi vào hoạt động chưa lâu. Khu tái định cư 5,3 ha Dịch Vọng, nhà tái định cư Đền Lừ, khu nhà tái định cư Nam Trung Yên,… là những khu tái định cư xuống cấp nhanh có thể kể đến.
Các khu nhà tái định cư tại Hà Nội xuống cấp nhanh, ảnh hưởng tới đời sống của
cư dân. (Nguồn ảnh: Dũng Minh).
Những khu tái định cư này có điểm chung là thời hạn bảo hành các công trình thường rất ngắn, chủ yếu từ 1-2 năm, tối đa là 5 năm. Do đó, sau khoảng 10 năm đi vào sử dụng, các tòa nhà này xuống cấp buộc phải xử lý và cải tạo thì gần như trách nhiệm của nhà thầu cũng như các đơn vị cung ứng đã không còn với dự án trong khi chủ đầu tư lại lẩn tránh.
Vào thời điểm khi các dự án nhà tái định cư bắt đầu triển khai tại Hà Nội, từng có một số chủ đầu tư cũng đặt vấn đề kéo dài thời gian bảo hành công trình nhưng do vướng mắc về câu chuyện ký quỹ nên mọi chuyện bế tắc. Trong khi đó, theo quy định tại Nghị định 209/2009/NĐ-CP, để ràng buộc trách nhiệm bảo hành, đơn vị cung ứng sản phẩm và nhà thầu phải gửi một khoản tiền từ 3-5% giá trị hợp đồng cho chủ đầu tư giữ. Số tiền này có thể là toàn bộ lợi nhuận từ việc thi công công trình. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là, nếu kéo dài thời hạn bảo hành thì số tiền này cũng sẽ bị 'giam' thêm thời gian, vì thế các bên đã tìm cách rút ngắn thời gian bảo hành xuống càng nhanh càng tốt.
Một chuyên gia địa ốc cho biết, tại các nước phát triển, bất cứ công trình cao tầng nào, dù là cao cấp, trung cấp, nhà tái định cư hay nhà bình dân giá rẻ, các doanh nghiệp có thương hiệu rất có trách nhiệm với sản phẩm của họ nên thường theo dõi sản phẩm trong suốt chiều dài tuổi thọ. Còn ở Việt Nam, hiện cơ chế trách nhiệm còn mù mờ, nhất là trong lĩnh vực xây dựng công trình cao tầng, thậm chí có nhà thầu chỉ cần tư vấn giám sát đồng ý nghiệm thu là xong.
Theo chuyên gia này: “Một điểm lạ là ở Việt Nam, đầu tư xây dựng chỉ biết dựng nhà lên rồi nghiệm thu và bàn giao công trình là hết trách nhiệm. Đáng buồn hơn cả là với các căn nhà tái định cư vốn dĩ chất lượng đã ở mức thấp lại phải chạy theo tiến độ do sức ép GPMB của chính quyền địa phương, công trình xuống cấp nhanh hơn cả tập thể cũ vì gần như không được bảo hành”.
Các cư dân sống tại nhà tái định cư Dịch Vọng, khu tái định cư Đền Lừ phản ánh rằng, về mặt pháp lý, quy định chỉ nêu thời gian bảo hành đối với công trình cấp đặc biệt và cấp một là không ít hơn 24 tháng, thời gian bảo hành các công trình còn lại không ít hơn 12 tháng. Do đó, nếu hợp đồng thi công với chủ đầu tư ban đầu, họ chỉ ký khoảng 12 tháng thì gần như sẽ không phải chịu trách nhiệm gì cả vì tình trạng xuống cấp ít nhất phải từ 2-3 năm trở lên mới bộc lộ rõ.
Chính vì vậy, cư dân sống tại đây đã yêu cầu chủ đầu tư phải tiến hành đại tu dự án sau khi đưa vào sử dụng 2-3 năm và dự án có dấu hiệu xuống cấp. Thế nhưng, hủ đầu tư vẫn bỏ mặc và để công trình xuống cấp trầm trọng hơn.
Một cư dân sinh sống tại Tòa nhà N02 Khu tái định cư Dịch Vọng (Cầu Giấy) bức xúc cho hay: “Hãn hữu lắm mới thấy có người xuống kiểm tra lại tòa nhà, từ cái thang máy đến các thiết bị cứu hỏa, cửa kính, đèn đường, khu vực sở hữu chung của tòa nhà. Nhưng đó mới chỉ là kiểm tra, còn để thay thế thì còn lâu. Các thiết bị hỏng chỉ được thay khi cư dân kiến nghị gắt gao và phản ánh tới báo chí. Nhưng có vẻ như ban quản lý tòa nhà và chủ đầu tư chỉ làm cho có bởi sau đó rất nhanh, đồ vừa mới thay lại hỏng. Khẩn thiết mong cơ quan quản lý cần sớm có giải pháp cho vấn đề này để tránh làm ảnh hưởng tới quyền lợi của người sinh sống tại các khu tái định cư”.