Doanh nghiệp lách luật, cư dân chịu khổ
Tại Hà Nội, khu vực Trung Hòa - Nhân Chính (Cầu Giấy), dọc tuyến đường Hoàng Đạo Thúy được mệnh danh là thủ phủ của chung cư cho thuê làm văn phòng. Trong khi đó, các chung cư ở khu vực này vốn có công năng chỉ dành để ở. Tuy nhiên, với sự tiện lợi của giao thông cũng như sự quần tụ của các loại hình kinh doanh dịch vụ như nhà hàng, siêu thị, trường học… nên khu vực này đã bị biến thành khu văn phòng bất đắc dĩ từ nhiều năm nay.
Theo kết quả khảo sát tại các tòa nhà 18T1, 18T2, các tầng thấp của tòa nhà hiện đã được doanh nghiệp (DN) thuê hết với giá mỗi căn từ 10-12 triệu đồng/tháng, một thành viên Bản quản lý tòa nhà cho hay. Tương tự, tại khu tái định cư B6C thuộc khu đô thị Nam Trung Yên, giá thuê chung cư làm văn phòng tại đây mềm hơn, chỉ từ 5 - 7 triệu đồng/tháng tùy diện tích căn hộ.
Về nguyên nhân thuê chung cư làm văn phòng, theo lý giải của các DN là do “cực chẳng đã” mới phải làm vậy. Một công ty in ấn thuê văn phòng tại khu tập thể trên phố Thái Thịnh cho biết từng thuê địa điểm trên mặt phố. Nhưng giá thuê diện tích hơn 20m2 mặt đất đã lên tới 10 triệu đồng. Còn thuê căn hộ 50m2 chỉ 5 triệu đồng. Doanh nghiệp phải thuê chung cư để tiết kiệm là vì thế.
Đồng thời, đây cũng là lý lẽ chung của các DN nhỏ và DN mới thành lập. Giá thuê nhà mặt phố ở Hà Nội hiện không hề rẻ. Tại các tòa nhà văn phòng hạng C (hạng văn phòng bình dân nhất), giá thuê cũng đã lên mức 15-20 USD/m2/tháng. Nghía là, nếu thuê một văn phòng rộng khoảng 50m2 thì giá đã lên đến 20 triệu/tháng. "Đối với các DN nhỏ, điều này là quá sức. Các tòa nhà văn phòng cũng không có diện tích nhỏ hơn cho DN lựa chọn", đại diện một doanh nghiệp bày tỏ.
Tình trạng thuê chung cư làm văn phòng vẫn đang diễn ra phổ biến.
(Ảnh minh họa, nguồn: Internet).
Các căn hộ chung cư theo quy định không được cho thuê làm văn phòng nên các công ty, các văn phòng cho thuê đã có đủ kiểu lách luật để ứng phó. Trong đó, phổ biến nhất là các văn phòng, công ty không treo biển hiệu tại căn hộ. Nếu quan sát từ bên ngoài, các căn hộ cho thuê không khác căn hộ chung cư được làm nhà ở, anh Hoàn Thiện - Ban quản trị của Chung cư 25 Lạc Trung (Hà Nội) cho hay. Nhưng theo phản ánh của các hộ dân, việc cho thuê căn hộ chung cư làm nhà ở lại gây ra nhất phiền toái cho người dân, gây áp lực lớn lên hạ tầng dịch vụ của chung cư.
Bên cạnh đó, những căn hộ tập thể cũ tại các khu Thành Công, Khương Thượng… cũng được cơi nới, cải tạo làm văn phòng. Người dân cảm thấy lo lắng do các khu tập thể cũ vốn không có bảo vệ chuyên nghiệp như các chung cư hiện đại.
Tại một khu nhà tái định cư 17 tầng trên đường Lê Văn Lương có khoảng 4 - 5 công ty thuê căn hộ làm văn phòng. "Có công ty xây dựng thuê văn phòng ở đây, họ di chuyển máy móc nhiều nên thang máy xuống cấp nghiêm trọng, thỉnh thoảng lại phải bảo trì. Khách lạ đến đây thì ý thức rất kém, để xe cộ lung tung" Chị N.N. sinh sống tại đây phản ánh.
Sinh sống tại chung cư Kim Văn - Kim Lũ (Hoàng Mai), chị Lưu Trinh chia sẻ, việc các văn phòng đặt tại chung cư đã ảnh hưởng đến việc để xe tại các tầng hầm. Người dân rất khó khăn mới tìm được chỗ trống để xe và mỏi cổ chờ thang máy khi tan tầm.
Vướng mắc trong xử lý
Tại Điểm 7 Điều 80 Nghị định 99/2015/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Nhà ở (2014). Cụ thể, từ ngày 10/6/2016, các cá nhân, tổ chức, hộ gia đình phải chuyển hoạt động kinh doanh ra khỏi căn hộ chung cư. Thế nhưng, vệc di chuyển của các văn phòng vẫn đang giậm chân tại chỗ sau hơn 3 tháng.
Theo đại diện ban quản lý tòa nhà 18T1 Trung Hòa - Nhân Chính, năm nào Bộ Xây dựng cũng có văn bản liên quan đến việc không được sử dụng chung cư ngoài mục đích để ở nhưng không thấy cơ quan chức năng nào đến xử lý nên đâu lại vào đấy. Trong khi đó, Ban quản lý không có thẩm quyền để xử phạt. Bộ Xây dựng siết chặt quy định cho thuê thì ban quản lý cũng chỉ có trách nhiệm theo dõi và báo cáo lên cấp trên.
Đại diện Phòng Quản lý Nhà (Sở Xây dựng Hà Nội) thông tin, không thể đi kiểm tra từng chung cư xem có bị sử dụng sai mục đích không mà trách nhiệm thuộc về ban quản lý các tòa nhà. Trường hợp căn hộ nào sử dụng vào mục đích văn phòng, ảnh hưởng đến các hộ dân sinh sống tại chung cư thì phải ngừng cho thuê. Mặt khác, quy định xử phạt hiện chỉ áp dụng trong lĩnh vực trật tự xây dựng và thiếu chế tài trong quản lý căn hộ chung cư.
Vậy nên, cần có quy định rõ ràng, trường hợp chủ căn hộ sai phạm trong việc cho thuê thì sẽ bị phạt ở mức nào và ai là người xử phạt, giám sát sau khi phạt.
Giới chuyên gia cho rằng, quy định pháp luật hiện có “độ chênh” khiến người cho thuê vịn vào đó lách luật. Chẳng hạn, Luật Nhà ở (2014) quy định, nhà ở là công trình xây dựng với mục đích để ở và phục vụ các nhu cầu sinh hoạt của hộ gia đình, cá nhân. Nhưng cũng theo quy định của Luật Nhà ở thì chủ sở hữu nhà ở hợp pháp có toàn bộ các quyền dành cho chủ sở hữu nhà ở và không có quy định về việc hạn chế chủ sở hữu nhà ở chỉ được cho thuê nhà ở với mục đích làm nhà ở.
Luật sư Bùi Quang Hưng cho biết, độ chênh của Luật Nhà ở khiến cơ quan quản lý khó cấm sử dụng nhà chung cư làm văn phòng khi nhu cầu mặt bằng kinh doanh giá rẻ luôn tồn tại.
Chủ tịch Câu lạc bộ Bất động sản Hà Nội, ông Nguyễn Hữu Cường cho hay, người sở hữu nhà có quyền làm những thứ nhà nước không cấm, có quyền tặng, cho, thế chấp, cho thuê,… Khi phê duyệt dự án nhà ở thì công năng của tòa nhà đã được các cơ quan quản lý nhà nước định vị rất rõ trong giấy phép. Chẳng hạn, có tòa nhà dùng cho mục đích hành chính, để kinh doanh, để ở… Vì vậy, pháp luật cần quy định rõ người sở hữu nhà có quyền cho thuê nhưng vẫn phải đảm bảo tuân thủ đúng chức năng tòa nhà, ông Cường nhấn mạnh.
“Đơn vị quản lý tòa nhà cần quy định rõ vào hợp đồng và nội quy tòa nhà rằng: Chủ nhà được quyền cho thuê vì mục đích gì, có quy chế để bảo vệ không gian yên tĩnh của cư dân. Muốn thuê thì DN phải đăng ký trước, cam kết hoạt động thương mại không ảnh hưởng đến hàng xóm và trả thêm phí cho tòa nhà”, Chủ tịch Câu lạc bộ Bất động sản Hà Nội nói.
Theo GS Đặng Hùng Võ, đã đến lúc phải cương quyết thực hiện quy định siết mục đích sử dụng chung cư, không phân biệt DN lớn hay nhỏ. Trong hoàn cảnh quá thiếu nguồn cung thì có thể nhân nhượng nhưng để hướng tới một đô thị hiện đại thì không nên để tất cả các hoạt động khác chen lấn vào nơi ở. Không thể đem những hoạt động riêng phá hỏng cuộc sống chung của cư dân chung cư. Hiện chưa có tác động mạnh từ cơ quan quản lý nên các DN chây ì chưa thực hiện. Vậy nên, cơ quan quản lý và chính quyền địa phương phải gây áp lực để thực hiện quy định này.
Lãnh đạo một DN xã hội (đào tạo nghề cho người khuyết tật) đang thuê căn hộ tại chung cư Linh Đàm làm văn phòng bày tỏ: Chúng tôi đang thuê căn hộ của người quen với chi phí phù hợp. Nếu cấm chúng tôi thuê thì không biết tìm đâu ra chỗ thuê hợp lý vì chúng tôi hoạt động chủ yếu dựa trên tiền tài trợ của các cá nhân, tổ chức. Tôi mong muốn Bộ Xây dựng sẽ có cơ chế linh động, phân chia DN siêu nhỏ, nhỏ với DN lớn, từ đó tạo điều kiện cho các DN nhỏ với số nhân viên ít, diện tích thuê không lớn.
Các DN chỉ vài ba nhân viên lại phải thuê mặt bằng ở phố sẽ tốn kém chi phí. Trong khi đó, DN có số lượng nhân viên 30 - 40 người nhưng sử dụng căn hộ chung cư sẽ làm tăng tải trọng lên tòa nhà nhiều lần, ông Trần Ngọc Hùng - Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam nhận xét. Không có một chính sách nào đáp ứng đầy đủ quyền lợi của tất cả các đối tượng trong xã hội. Khi thực hiện quy định này thì trước mắt có thể ảnh hưởng tới một bộ phận các DN nhưng về lâu dài, các DN sẽ yên tâm hơn khi đặt văn phòng tại các tòa nhà được thiết kế đúng chức năng. Đồng thời, Bộ Xây dựng phải tiến hành kiểm tra định kỳ, nghiêm túc.