Đi vào hoạt động đã 8 năm, với quy mô xử lý 200 nghìn tấn rác thải một ngày, thế nhưng doanh nghiệp chỉ hoạt động cầm chừng "cho khỏi han gỉ máy móc" là tình trạng của Nhà máy xử lý chất thải rắn Tràng Cát (tỉnh Hải Phòng).
Ước mơ "biến rác thành phân" đã không thành hiện thực
Nhà máy xử lí chất thải rắn Tràng Cát (Hải Phòng) được xây dựng trên diện tích rộng 20ha với tổng mức đầu tư lên đến hơn 400 tỷ đồng, trong đó 16,2 triệu USD là vốn vay ODA Hàn Quốc ( khoảng 356 tỷ đồng tính theo gái USD thời điểm hiện tại) và 55,8 tỷ đồng vốn đối ứng của ngân sách.
Mục tiêu của nhà máy là "biến" rác thải thành phân bón hữu cơ với công suất xử lý 200 tấn rác 1 ngày. Nhưng đến nay sản phẩm vẫn chưa được bán ra thị trường, nhà máy hoạt động cầm chừng và phải đi "cầu viện" khắp nơi.
Mặc dù, đầu tư hàng trăm tỷ đồng cho nhà máy bằng tiền đi vay, nhưng hiện nay rác thải của thành phố Hải Phòng vẫn chủ yếu vẫn được Công ty TNHH MTV môi trường đô thị Hải Phòng xử lý theo công nghệ chôn lấp với chi phí là 38.000 đồng/m3.
Theo ông Lê Ngọc Biên, Giám đốc Công ty TNHH MTV môi trường đô thị Hải Phòng – đơn vị vận hành nhà máy, hiện nay nhà máy đang trong tình trạng hoạt động "sản xuất cầm chừng". Lý do là kinh phí cho việc xử lý rác thành phố chỉ giải quyết chôn lấp. Trong khi sản xuất phân vi sinh rất đắt, gấp 4-5 lần chôn lấp. Kinh phí không có, rác thải của mình, chất thải vô cơ lớn, hữu cơ hạn chế nên đầu vào cho nhà máy vận hành không đảm bảo.
Vẻ hoang vắng đìu hiu của nhà máy xử lí chất thải rắn Tràng Cát (Hải Phòng)
Đại diện Ban quản lý Dự án quản lý và xử lý chất thải rắn ông Phạm Ngọc Quảng cho biết: Công nghệ xử lý rác thải này rất tiên tiến, đảm bảo phát triển môi trường bền vững. Tuy nhiên chi phí xử lý theo công nghệ này cao gấp nhiều lần so với chi phí xử lý bằng công nghệ chôn lấp nên công ty rất hạn chế vận hành do không có kinh phí. Hơn nữa việc sản xuất phân mùn vi sinh gặp rất nhiều khó khăn do rác thải chưa được phân loại tại nguồn; sức cạnh tranh của phân mùn vi sinh sản xuất ra rất khó khăn trong vấn đề tiêu thụ vì trên thị trường có nhiều loại phân chất lượng cao, giá thành rẻ.
Lối thoát nào cho Doanh nghiệp?
Lượng rác của Thành phố Hải Phòng mỗi ngày lên đến 1.000 tấn, nhưng từ khi vận hành đến nay, nhà máy chưa bao giờ hoạt động hết công suất. Ngay cả khi mới đưa vào sử dụng nhà máy cũng chỉ vận hành 75% công suất, tức khoảng 150 tấn tác/ngày. Theo tìm hiểu của phóng viên, do rác đầu vào đều phải phân loại bằng tay, vừa tốn nhiều nhân công vừa không đảm bảo sản phẩm phân vi sinh đạt chuẩn nên nhà máy không thể hoạt động hết công suất. Hiện sản phẩm của nhà máy cũng chưa thể ra được thị trường, chỉ hoạt động cầm chừng, sản xuất đến đâu chất kho đến đó.
Một công nhân trong nhà máy cho hay: “Thực ra rác đầu vào ảnh hưởng rất nhiều đến quá trình xử lý rác tại nhà máy. Ví dụ xử lý rác của cả một khu chợ mà dính một lọ thuốc đánh chuột của người dân vô ý vất vào thùng rác thì hỏng cả mẻ phân xử lý tại nhà máy”.
Hơn nữa, sau 8 năm hoạt động, hiện sản phẩm phân hữu cơ của nhà máy này cũng chưa được cơ quan có thẩm quyền cho phép đưa sản phẩm ra ngoài. Điều đó đồng nghĩa với việc nhà máy không thể có nguồn thu từ bên ngoài để quay vòng sản xuất.
Khó khăn là thế nhưng trước mắt nhà máy chỉ có thể vận hành với công suất, tần suất hợp lý để bảo trì thiết bị. Theo đại diện Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị Hải Phòng, nhà máy cần đẩy mạnh chương trình phân loại rác tại nguồn để đảm bảo rác thải được phân loại trước khi đưa về xử lý.
Trước mắt nhà máy sẽ đẩy mạnh chương trình hợp tác 3 thành phố (Ajaccio – Pháp, Hải Phòng – Việt Nam, Pakse – Lào) bằng nguồn tài trợ của Cộng đồng Châu Âu trong việc thí điểm phân loại rác tại nguồn phục vụ sản xuất phân vi sinh trên địa bàn một số quận, huyện.
Để duy trì nhà máy hoạt động khi nguồn vốn quá hạn hẹp, đại diện Công ty Môi trường đô thị Hải Phòng đã phải liên hệ với các cơ quan ban ngành “quan tâm bố trí đủ kinh phí xử lý rác thải thành phân mùn hữu cơ”.