Hiện nay, số lượng dự án BĐS được khởi công ngày một nhiều, phần lớn xuất phát trên nền đất cũ của các doanh nghiệp nhà nước.
Mười năm về trước, một công ty nhà nước chuyên về sản xuất bao bì, đay có trụ sở chính ở quận 1, Tp.HCM đã tiến hành cổ phần hóa. Lúc bấy giờ, tài sản của công ty ngoài máy móc từ thời Pháp để lại không đáng kể thì còn có mảnh đất rộng hơn 2 ha tại quận 4 làm trụ sở sản xuất.
Vài năm sau, xưởng sản xuất đay và dệt may tại quận 4 không còn nữa, các cổ đông của công ty đã xin quyết định chuyển mục đích sử dụng đất để phát triển một khu căn hộ khá bề thế. Do đó, các hoạt động kinh doanh may mặc và dệt sợi được chuyển về các địa phương khác như quận 12, và Bến Cát (Bình Dương).
Sau hơn 10 năm cổ phần hóa, trong khi doanh nghiệp đang xúc tiến giai đoạn 2 của dự án tại quận 4 thì hoạt động kinh doanh chính là sản xuất bao bì, đay... lại gặp khá nhiều khó khăn. Trong nhiều năm qua, chi nhánh hoạt động tại Bình Dương đã thua lỗ và công ty đang đàm phán để cho một đối tác ngoại thuê lại mặt bằng nơi đây.
Lượng dự án BĐS được khởi công ngày một nhiều, phần lớn xuất phát trên nền đất
công của các doanh nghiệp nhà nước.
Câu chuyện của công ty nói trên không phải là số ít. Có thể nói, tất cả bắt đầu từ chuyện cổ phần hóa.
Làn sóng cổ phần hóa các doanh nghiệp nhà nước lại trở nên rầm rộ sau nhiều năm khá im ắng. Các bộ ngành ngoài Trung ương và các thành phố lớn lên danh sách hàng trăm doanh nghiệp nhà nước để thực hiện định giá tài sản, đấu giá rồi bán cổ phần ra bên ngoài. Đáng chú ý là, trong danh sách được IPO, có khá nhiều doanh nghiệp nhỏ, ít tên tuổi nhưng vẫn hấp dẫn nhà đầu tư nhờ sở hữu các mảnh đất có vị trí đắc địa như ven sông, gần trung tâm đô thị và tuyến giao thông chính.
Thế nên, không có gì ngạc nhiên khi gần đây số lượng dự án BĐS được khởi công ngày một nhiều, mà phần lớn xuất phát trên nền đất cũ của những xưởng sản xuất, các kho bãi hay mặt bằng kinh doanh của các doanh nghiệp nhà nước.
Đơn cử như, tại quận 4, mảnh đất của Công ty Diêm Sài Gòn xưa kia giờ đang mọc lên một công trình xây dựng căn hộ bề thế. Trong khi đó, mảnh đất tại cảng Nhà Rồng Khánh Hội của Cảng Sài Gòn cũng đang tích cực được dọn dẹp để chuẩn bị phát triển một khu phức hợp siêu sang dự kiến trị giá hàng chục nghìn tỷ đồng.
Ngay mặt tiền của hai trong số những con đường đắt đỏ nhất Sài Gòn là Đồng Khởi và Ngô Đức Kế (quận 1), hiện Tổng Công ty Thủy sản Việt Nam (Seaprodex) đang gấp rút triển khai dự án cao ốc thương mại - văn phòng sau khi trở thành doanh nghiệp cổ phần vào năm 2015.
Tuy nhiên, trong Đại hội cổ đông mới đây, các cổ đông cũ và mới của công ty vẫn chưa tìm được tiếng nói chung về cách thức phát triển dự án. Đặc biệt, các tranh cãi liên quan đến dự án này lại chiếm phần lớn thời lượng cuộc họp thay vì tập trung vào lĩnh vực kinh doanh cốt lõi vốn đang gặp nhiều thách thức về xuất khẩu trong năm 2016.
Tới đây, một trong những cảng sông lớn nhất Việt Nam là cảng Phú Định (quận 8) với tổng diện tích 10 ha cũng chuẩn bị khởi công một dự án BĐS tầm cỡ. Đây còn là mảnh 'đất vàng' tại Bình Thạnh trên nền đất của bến xe miền Đông.
Hiện thị trường cũng đang nóng lòng xem thiết kế các dự án tại 4 mảnh 'đất vàng' nằm rải rác khu trung tâm quận 1 của Công ty In Trần Phú sau khi công ty này đón nhà đầu tư mới hồi cuối năm 2015.
Tại Công ty Vận tải Đường sắt Sài Gòn hậu cổ phần hóa, các cổ đông mới của công ty cũng đang suy tính nên làm gì với 16 khu đất có tổng diện tích 40.341m2. Bên cạnh các lô đất tại Sài Gòn, doanh nghiệp này cũng đang quản lý khu đất 5.625m2 tại Đà Nẵng theo hình thức thuê đất trả tiền hằng năm.
CBRE Việt Nam cho biết, trong năm nay, khu vực trung tâm Tp.HCM sẽ có khoảng 8 dự án 'siêu sang' được chào hàng với mức giá cao nhất có thể lên tới 7.500 USD/m2. Dường như, một con sóng lớn về địa ốc đang dần lộ diện trong năm nay và các năm tới.
Việc tái cấu trúc doanh nghiệp nhà nước, đặc biệt là các doanh nghiệp kinh doanh yếu kém là chủ trương đúng đắn. Sự xuất hiện của các cổ đông mới là cần thiết để thổi luồng sinh khí mới vào các doanh nghiệp ốm yếu này. Nhà nước sẽ thu về một số tiền không nhỏ để bổ sung vào ngân sách, tái đầu tư vào các dự án công và hạ tầng giao thông quy mô lớn.
Song, lại có khá nhiều trường hợp cổ phần hóa mà trong đó các cổ đông mới hầu như chỉ quan tâm đến giá trị đất đai và không mang đến những kinh nghiệm, những lợi thế giúp tạo sự khác biệt để thúc đẩy lĩnh vực kinh doanh cốt lõi của công ty phát triển.
Hệ quả của việc kết hợp công - tư có thể chỉ nhiều năm sau mới thấy, điển hình như trường hợp của công ty sản xuất đay và bao bì nói trên. Cũng có trường hợp khi rơi vào tay các nhà đầu tư tư nhân, số phận của các mảnh 'đất vàng' lại hẩm hiu vì tay chơi mới không đủ năng lực triển khai như thân phận của dự án Lavenue nằm tiếp giáp 3 mặt tiền đường Lê Duẩn - Hai Bà Trưng - Nguyễn Văn Chiêm nhiều năm qua.
Trong kế hoạch thực hiện tái cấu trúc doanh nghiệp nhà nước giai đoạn 2016 - 2020, cả nước sẽ tiếp tục sắp xếp và đổi mới, chuyển đổi sở hữu các doanh nghiệp nhà nước còn lại với mục tiêu số lượng doanh nghiệp nhà nước đến năm 2020 sẽ chỉ còn gần 200, so với năm 2015 đã giảm 50%. Theo đó, cơ hội nắm giữ tài sản công sẽ được rộng mở.