Câu chuyện tranh chấp nhà chung cư giữa chủ đầu tư và cư dân không phải bây giờ mới xuất hiện. Thế nhưng, trong thời gian qua, khi giao dịch mua bán căn hộ có dấu hiệu chững lại thì tranh chấp tại các dự án lại có xu hướng gia tăng. Vậy người mua nhà rút ra được bài học kinh nghiệm gì sau những vụ việc này?
Hiện nay, nhà chung cư đang mọc lên ngày càng nhiều để đáp ứng nhu cầu sở hữu nhà ở tăng cao, nhất là tại 2 thành phố lớn là Hà Nội và Tp.HCM. Sự tăng lên về số lượng lại không đi cùng chất lượng, nhiều chủ đầu tư chạy theo lợi nhuận đã không quan tâm tới quyền lợi của người mua nhà, khiến tranh chấp tại các chung cư diễn ra ngày càng mạnh mẽ.
Giới chuyên gia địa ốc cho rằng, ngoài nguyên nhân chủ đầu tư bất tín, không thực hiện đúng cam kết đã thỏa thuận với khách hàng thì nhiều vụ việc nguyên nhân lại xuất phát một phần từ lỗi người mua nhà.
So với trước đây, đa số người mua nhà đã kỹ tính hơn, song cũng có nhiều người phó mặc cho các đơn vị phân phối, để rồi khi nhận nhà không ưng ý và dẫn đến tranh chấp bùng phát.
Vì muốn bán nhà nhanh và nhiều để thu phí, các đơn vị môi giới đã quảng cáo quá về dự án so với thực tế nhằm thuyết phục người mua nhà ký hợp đồng, từ đó cũng phát sinh các tranh chấp.
Do tranh chấp diện tích sở hữu chung, chủ đầu tư chung cư Thăng Long Garden
(Minh Khai, Hà Nội) chặn hầm để xe gây ra ách tắc.Chủ tịch Công ty Luật SBLaw, Luật sư Nguyễn Thanh Hà cho rằng: "Điều đáng buồn là dù tranh chấp ngày càng gia tăng về quy mô nhưng các quy định pháp lý về xử lý tranh chấp chung cư lại chưa theo kịp. Thực tế, dù Nghị định, thông tư và các văn bản quy định về quản lý chung cư đều đã có đầy đủ, nhưng lại chưa có đủ chế tài và khung pháp lý xử lý tranh chấp chung cư, khiến tranh chấp chung cư vẫn bùng phát".
Theo Luật sư Hà, hiện nay, bất lợi của người mua nhà là do không được trang bị đầy đủ về pháp lý hoặc không ý thức vai trò và tầm quan trọng của các nhân viên tư vấn pháp lý dẫn đến khi ký hợp đồng thường bị động, ký vào hợp đồng mua bán do chủ đầu tư soạn sẵn. Các hợp đồng này thường quy định các điều khoản có lợi cho chủ đầu tư khi xảy ra tranh chấp.
Tại Việt Nam, khi đã xảy ra tranh chấp, hầu hết người dân chỉ tìm đến luật sư. Quy định pháp luật hiện hành cũng đã quy định về các loại hợp đồng mua nhà mẫu với những điều khoản công bằng. Vậy nhưng, chủ đầu tư ít khi áp dụng và đôi khi sử dụng các hợp đồng nhằm lách luật.
Trước những căng thẳng, mâu thuẫn tại nhiều dự án chung cư ở Hà Nội hiện nay, lời khuyên được đưa ra với người mua nhà là cần bình tĩnh để nhìn nhận vấn đề một cách đúng đắn, tránh có những hành vi vi phạm pháp luật như gây rối trật tự công cộng, hủy hoại tài sản. Nên tiến hành thương lượng, hòa giải và thể hiện quyền tự do thỏa thuận của các bên.
Nếu các bên không thể thống nhất được một thỏa thuận chung thì có thể khởi kiện ra tòa án có thẩm quyền. Nếu người dân muốn khởi kiện ra tòa án thì có thể tham khảo, nhờ tư vấn từ phía các chuyên gia pháp lý nhà đất, các luật sư có kinh nghiệm để hỗ trợ các thủ tục liên quan.
Từ các vụ tranh chấp này, người mua nhà cần rút ra cho mình những bài học kinh nghiệm nhất định. Trước khi tiến hành ký hợp đồng, khách hàng cần yêu cầu chủ đầu tư cung cấp cho mình các thông tin có liên quan như giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp của chủ đầu tư; các loại giấy phép xây dựng, bản vẽ, quy hoạch, thiết kế chi tiết dự án; xác định nguồn gốc, mục đích sử dụng đất thông qua sổ đỏ; năng lực của chủ đầu tư dự án...
Nhiều vụ tranh chấp xảy ra trong thời gian gần đây là do chủ đầu tư giao nhà không đúng với diện tích ban đầu đã thỏa thuận, vì thế, trước khi mua nhà, khách mua nhà và chủ đầu tư cần thống nhất kỹ về diện tích căn hộ/cách tính diện tích cũng như trang thiết bị có sẵn khi được chủ đầu tư bàn giao nhà… Đồng thời, khi nhận bàn giao nhà, người mua cần đo đạc lại diện tích căn hộ và yêu cầu chủ đầu tư xác nhận rõ trong biên bản bàn giao.
Giám đốc Công ty Luật Gia Phú, luật sư Trần Quang Khải cho biết, phổ biến nhất trong các tranh chấp chung cư hiện nay là tranh chấp sở hữu diện tích chung. Mặc dù việc phân định diện tích sở hữu chung - riêng đã được quy định khá rõ trong Luật Nhà ở nhưng vẫn phát sinh nhiều tranh chấp nhất.
Bên cạnh đó còn có các tranh chấp liên quan đến phí dịch vụ chung cư, chất lượng xây dựng, tiến độ xây dựng, thanh toán, bầu ban quản trị...
Theo luật sư Khải, cần xây dựng Luật Chung cư để điều chỉnh tất cả các quan hệ liên quan đến nhà chung cư. Khi có một hành lang pháp lý hoàn chỉnh sẽ giúp giải quyết nhanh các tranh chấp liên quan đến chung cư.