Gánh nặng "nhà ma" giá rẻ tại Nhật Bản

Chính phủ Nhật vừa cho biết, hiện có khoảng 8 triệu căn nhà không có người
ở. (Ảnh: Japan Times)

"Nhà ma" xuất hiện khắp nơi

Bên cạnh công việc trong gia đình, trong 10 năm qua, bà Yoriko Haneda đảm nhận thêm việc dọn cỏ bên ngoài 3 căn nhà xung quanh giúp dễ nhìn ra biển cũng như đỡ vướng đường đi lại.

Bà không hề biết chủ nhân của 1 căn nhà chuyển đi từ bao giờ và lý do gì. Đối với 2 căn còn lại, chủ nhân đều già hơn bà vài tuổi và đã lần lượt qua đời, sau đó cũng không có ai lui tới những ngôi nhà này nữa.

Bà Yoriko Haneda đã 77 tuổi và không biết mình sẽ còn có thể tiếp tục công việc dọn dẹp này đến khi nào nữa bởi sức khỏe ngày một sa sút. Bà nói: “Rồi ngay cả căn nhà của tôi cũng sẽ bỏ trống sau khi tôi qua đời bởi con gái tôi đã chuyển lên Tokyo sinh sống. Vì thế, cả cái khu này sẽ ngày càng heo hút lạnh lẽo thôi. Tại đây, có vài chục căn nhà mà đến 6-7 căn trống rồi”.

Nơi mà bà Haneda ở chỉ cách thủ đô Tokyo 1 giờ lái xe, tại các khu vực khác tình trạng "nhà ma" còn nặng nề hơn.

Khác với văn hóa tiết kiệm, không lãng phí vốn có của người Nhật, trong những năm gần đây, số lượng nhà trống ở Nhật tăng lên nhanh chóng. So với Mỹ và Châu Âu. tỷ lệ nhà trống dài hạn ở Nhật hiện còn cao hơn. Mới đây, theo ước tính của Chính phủ Nhật Bản, hiện khoảng 8 triệu căn nhà đang không có người ở tại quốc gia này.

"Nhà ma" bỏ trống, hoang lạnh, không cho thuê được cũng không bán được và ngày một xuống cấp nghiêm trọng.

Thực trạng trên là minh chứng rõ ràng nhất cho tình trạng dân số suy giảm ở Nhật Bản. Cách đây nửa thế kỷ, dân số Nhật đạt đỉnh và từ đó đến nay không ngừng suy giảm và trong nửa thế kỷ nữa ước tính dân số Nhật sẽ giảm 30%.

Số người Nhật qua đời cao hơn số trẻ em sinh ra đến gần 240 nghìn vào năm 2013, đây là mức cao kỷ lực từ trước tới nay. Từ sau thế chiến II, số trẻ em được sinh ra trong năm 2013 cũng là thấp nhất.

Với cấu trúc nhân khẩu học gồm hơn 25% dân số là người trên 60 tuổi đang đè nặng lên nền kinh tế quốc gia này. Trong đó, lực lượng lao động trẻ chật vật đáp ứng cho nhu cầu nhân lực của xã hội, gia tăng chi phí cho hệ thống an sinh.

Vậy nhưng, hiện các nhà hoạch định chính sách Nhật vẫn còn đang mải tranh cãi về việc có nên nới lỏng chính sách nhập cư hay khuyến khích phụ nữ sinh thêm con.

Chưa có giải pháp hiệu quả

Hiện Chính phủ Nhật còn phải giải một bài toán hóc búa khác: Một khi dân số ngày càng giảm, nên làm gì với những căn nhà trống ngày càng tăng?

Trên thực tế, rất nhiều chủ sở hữu của những nhiều căn nhà trống ở Nhật vẫn còn sống. Song họ không còn muốn sử dụng nó và cũng không bán được nó bởi có bán cũng chẳng có ai quan tâm.

Tuy nhiên, chính quyền cũng không thể đơn phương phá hủy do còn liên quan đến quyền sở hữu, đồng thời rất khó để xác định nếu phá nhà đi thì ai sẽ chịu chi phí tháo dỡ.

Tuy Chính phủ Nhật đã thông qua luật mới để khuyến khích phá hủy những căn “nhà ma”, song khi loại nhà này ngày một gia tăng sẽ có rất nhiều khó khăn để giải quyết triệt để tình trạng này. Nếu như ban đầu việc bỏ trống nhà chỉ diễn ra ở nông thôn thì nay số lượng nhà bị bỏ không ở ngay cả các khu vực đô thị quanh Tokyo và đang tăng dần đều qua các năm.

Cách Tokyo không xa, Yokosuka rất gần với các căn cứ hải quân và nhiều nhà máy ôtô, là khu vực một thời từng thu hút hàng chục nghìn người trẻ tuổi đến tìm việc. Lúc bấy giờ dân cư đông đúc, đất đai đắt đỏ, nhà cửa xây san sát. Đến nay, mọi việc đã trái ngược. Những người già chết đi, trong khi đó con cháu của họ vốn đã ít nhưng lại thích sống ở Thủ đô Tokyo. So với thập niên 1980, hiện giá nhà ở Yokosuka thấp hơn 70%.

Thậm chí, tại Yokosuka nhiều ngôi nhà có giá rẻ như cho. Minh chứng là, một căn nhà gỗ 60 năm tuổi với một mảnh vườn nhỏ phía trước đã được bán qua ngân hàng với giá 660 nghìn Yên, tương đương 5.400 USD. Những ngôi nhà trên đồi có giá chỉ vài trăm USD.

Hiện chính quyền nhiều thành phố khác ở Nhật đã phải nghĩ ra nhiều giải pháp táo bạo, chẳng hạn như tặng tiền mặt cho ai chuyển vào ở trong những căn nhà bỏ hoang.

Tuy nhiên, giải pháp thực sự hiệu quả để giải quyết tình trạng nhà trống ở Nhật hiện nay vẫn chưa có. Gánh nặng "nhà ma" càng trở nên nan giải khi dân số Nhật ước tính sẽ giảm 1 triệu người/năm trong những thập kỷ tới.

Theo một giáo sư về kiến trúc đô thị, ông Takashi Onishi nhận định: “Một ngày nào đó, chính quyền Nhật cũng sẽ phải ngừng cung cấp dịch vụ điện nước và hạ tầng đến những vùng ít người ở. Quyết định này không hề dễ dàng".

Trong trường hợp quốc gia này không giải quyết được tình trạng nhà trống trong khi dân số ngày càng giảm, chắc chắn rằng sẽ đến ngày nhiều khu vực ở nước này hoàn toàn không có nước, không có điện, hoang lạnh, vắng vẻ.