Các chuyên gia cho rằng, để đảm bảo công bằng và hiệu quả, chính sách đền bù cần tách bạch giữa giới đầu cơ nhà đất với những người dân địa phương cần hỗ trợ.
Hôm qua (30/10), tại hội thảo cơ chế đặc thù với công tác đền bù, GPMB sân bay Long Thành, Tiến sĩ Trần Du Lịch - Phó trưởng đoàn đại biểu Quốc hội Tp.HCM cho biết, tỉnh Đồng Nai hiện đã xây dựng khung chính sách GPMB và công bố cho người dân. Đại biểu này đề xuất: "Việc thực hiện đã có cố gắng song cần phải khẩn trương hơn nữa. Sân bay Tân Sơn Nhất và dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành tiến hành sớm được ngày nào thì người dân sớm được nhờ ngày đó".
Theo ông Lịch, đất cần GPMB cho sân bay Long Thành bao gồm đất nông nhiệp của dân, đất ở và đất lâm trường của Nhà nước. Tuy nhiên, trên thực tế đất của giới đầu cơ cũng không hề ít. Thế nên, chính sách giải tỏa phải có sự khác biệt giữa đền bù giữa đầu cơ và người dân.
"Chính sách của chúng ta từ trước tới nay lại khuyến khích đầu cơ đất nông nghiệp và đền bù theo giá "tiền trao cháo múc". Thậm chí, đã có nhiều dự án phần hỗ trợ còn lớn hơn phần đền bù. Chính sách đó là không hợp lý mà nên hỗ trợ tại chỗ cho người dân sinh sống chứ không thể hỗ trợ cho người dân ở tận Tp.HCM mua đất", ông Lịch nói.
Theo các chuyên gia, việc GPMB sân bay Long Thành không nên hỗ trợ cho
giới đầu cơ đất. (Nguồn ảnh: Hoàng Trường).
Đối với khó khăn về vốn GPMB khoảng 30 nghìn tỷ đồng, theo chuyên gia này, nên tách dự án GPMB ra khỏi việc xây dựng sân bay để huy động vốn thực hiện trước. Tỉnh Đồng Nai hằng năm đóng góp ngân sách trung ương và để lại tỉnh theo tỷ lệ 49/51. Hiện tại, địa phương có thể xin cơ chế giữ lại nguồn ngân sách trung ương để tiến hành GPMB theo từng giai đoạn cụ thể.
Liên quan tới vốn GPMB cho dự án này, Phó chủ tịch Ủy ban Giám sát Tài chính Quốc gia TS. Trương Văn Phước cho rằng, cần nghĩ tới một cách huy động vốn khác khi ngân sách không đáp ứng được dòng tiền. Đây là cơ chế Nhà nước và nhân dân cùng làm với hình thức phát hành tín phiếu, trái phiếu.
Ông Phước gợi ý: "5 nghìn hộ dân khu vực sân bay Long Thành có thể mua các trái phiếu đó. Khi được đền bù 5 tỷ đồng thì họ có thể mua trái phiếu 2 tỷ đồng và sẽ được hưởng lãi suất hàng tháng".
Theo ông Phước, tỉnh Đồng Nai và Bộ Giao thông Vận tải cần có đề án xây dựng khu đô thị. Theo đó 15 nghìn người dân sống trong khu vực sẽ trở thành thị dân trong tương lai và đây sẽ là lực lượng lao động chính của Sân bay Long Thành.
Quá trình GPMB sẽ có nhiều thuận lợi khi 100% hộ dân ủng hộ dự án. Vậy nhưng, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Quản lý đất đai ông Đào Trung Chính cũng băn khoăn về tính minh bạch trong công tác triển khai. Ông Chính cho rằng nên xã hội hóa trong việc định giá đất, cùng đó huy động thêm các công ty tư vấn định giá đất có uy tín.
Hiện nay, việc khiếu nại bồi thường chủ yếu là về giá đất bồi thường, vị này cho hay. Vai trò của công ty tư vấn giá đất và người có đất bị thu hồi trong quá trình giải quyết khiếu nại cần nhấn mạnh hơn để có cơ chế bồi thường khách quan, công bằng. Bên cạnh đó cũng cần có sự tham gia của người trực tiếp có đất bị thu hồi từ khâu đó đạc kiểm đếm đến đến quyền lựa chọn của người dân về nơi ở mới.
Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai ông Đinh Quốc Thái trước đó cũng cho biết, tỉnh đã tổ chức tham vấn ý kiến đại diện của 4.730 hộ dân với gần 15 nghìn nhân khẩu và 26 tổ chức bị ảnh hưởng bởi dự án bằng phiếu khảo sát. Theo đó, kết quả đạt 100% đồng ý với chủ trương thực hiện dự án. Nhưng người dân mong muốn khi thực hiện cần bồi thường thỏa đáng và cần đẩy nhanh tiến độ do họ đã chờ đợi hàng chục năm qua. Hiện địa phương này đang vướng về các quy định của pháp luật vì dự án phải được phê duyệt mới được GPMB và có nguồn vốn để thực hiện.
Được biết, để xây dựng sân bay Long Thành cần thu hồi 5 nghìn ha đất, sẽ ảnh hưởng đến cuộc sống của khoảng 4.730 hộ dân. Hiện tại đã có quyết định thu hồi đất và phê duyệt phương án bồi thường hỗ trợ với tổng giá trị là 30.782 tỷ đồng, tỉnh Đồng Nai cho hay. Tổng mức đầu tư xây dựng khu tái định cư vào khoảng 5.390 tỷ đồng.