Mặc dù những dịch vụ nhằm kiếm tiền chênh lệch từ NOXH là giao dịch ngầm nhưng thông tin lại rất công khai trên mạng internet. Thực tế cho thấy, việc trục lợi từ NOXH không phải là câu chuyện mới, tuy nhiên vấn đề đặt ra là trong khi hành lang pháp lý cơ bản đã đầy đủ thì vì sao những hành vi này vẫn ngang nhiên tồn tại.
Tràn lan thông tin nhận làm hồ sơ mua nhà ở xã hội trên mạng internet.
Dự án NOXH tại ô đất có ký hiệu C11-ODK4 thuộc phường Yên Sở, quận Hoàng Mai là một trong những dự án có vị trí khá thuận lợi, gần trung tâm Hà Nội, được rất nhiều người thu nhập thấp quan tâm. Công ty CP Đầu tư xây dựng NHS là chủ đầu tư dự án này. Hiện công ty đang tiếp nhận hồ sơ đăng ký mua nhà đợt 1, thời hạn đến hết ngày 28/2/2017.
Trên website của Sở Xây dựng Hà Nội ghi rõ chỉ có một địa chỉ tiếp nhận hồ sơ mua nhà song trên mạng internet nhan nhản các trang web, mạng xã hội thông tin về việc nhận làm hồ sơ mua NOXH tại dự án này.
Lần theo một số điện thoại trên mạng, phóng viên được người tư vấn cho hay, giá bán mỗi m2 căn hộ tại dự án này khi vào hợp đồng khoảng từ 14,1-14,2 triệu/m2 chưa bao gồm VAT và phí bảo trì. Nếu muốn chắc chắn được mua nhà thì khách hàng phải mất tiền chênh và hồ sơ chắc chắn sẽ được duyệt, người nay cho biết thêm.
Theo người tư vấn: “Tiền chênh lệch là 60 triệu đồng vì bên làm dịch vụ thu tiền xong vẫn phải nộp cho chủ đầu tư vì họ không làm trực tiếp với từng khách hàng mà vẫn qua một số đơn vị riêng, do NOXH không được bán ra ngoài. Khách mua cần làm 2 hồ sơ riêng, khi khai hồ sơ mua nhà chỉ cần ghi mức thu nhập dưới 9 triệu đồng, hồ sơ vay ngân hàng thì khai càng cao càng tốt”.
Gọi đến một số điện thoại khác, phóng viên được người tư vấn giới thiệu nhận làm hồ sơ mua nhà cho rất nhiều dự án NOXH trên địa bàn Hà Nội như dự án Bright City (Hoài Đức), dự án NOXH ở Nguyễn Huy Tưởng (Thanh Xuân), dự án NOXH cho cán bộ, chiến sỹ Bộ Công an ở phường Cổ Nhuế 2 (Bắc Từ Liêm),…
Về mức chênh nếu muốn mua lại một suất NOXH cho cán bộ, chiến sỹ Bộ Công an ở phường Cổ Nhuế 2, phía tư vấn cho hay, ở Cổ Nhuế giá khoảng tầm 15 triệu đồng, tuy nhiên khoản bên ngoài đắt hơn vài trăm triệu. Trước đây, giá nhận hồ sơ là 15 triệu đồng/m2, nay đang là gần 17 triệu đồng/m2, chưa có chênh lệch và mức giá này đã có VAT, chưa có phí bảo trì.
Người tư vấn chia sẻ: “Đây là nhà ở dành cho cán bộ chiến sỹ của Bộ Công an, người ở ngoài ngành cũng có thể mua được nhưng đi theo suất ngoại giao với giá đắt hơn tầm 3 triệu đồng/m2 nữa. Thời điểm trước Tết đã chênh khoảng 160 triệu đồng/suất. Hiện tại, em có 5-6 khách đã làm hồ sơ đang chuẩn bị vào hợp đồng rồi song họ vẫn phải bốc thăm”.
Khảo sát cho thấy, hầu hết các đối tượng làm hồ sơ mua NOXH đều nhận có quan hệ riêng với chủ đầu tư, có suất ngoại giao… Tại nhiều buổi bốc thăm mua NOXH, một số người nói là “người nhà”, “người của chủ đầu tư” đã đặt vấn đề trả ngay hàng chục, thậm chí cả trăm triệu đồng để mua lại suất NOXH của người trúng thăm. Chúng ta đều biết, ngay sau đó, căn hộ NOXH này lại có thể chào bán cho những người khác với giá chênh tăng gấp nhiều lần.
“Tôi từng tham gia bốc thăm mua căn hộ, may mắn là tôi được chủ đầu tư thông báo được quyền mua căn hộ. Thế nhưng, sau khi bốc thăm xong, có nhiều số điện thoại lạ gọi với mục đích hỏi mua lại căn hộ của tôi, tôi chưa có nhà ở nên tôi không bán”, một người đã từng bốc thăm mua NOXH tiết lộ.
Chủ tịch Công ty Luật SBLaw, Luật sư Nguyễn Thanh Hà nhận định, rất nhiều đối tượng thực hiện hành vi trục lợi nhằm thu lợi bất chính từ NOXH thời gian qua, trong đó phổ biến là việc nhận làm hồ sơ mua nhà. Nhằm đối phó với cơ quan chức năng, họ thực hiện thông qua các giao dịch ngầm.
Những hành vi này là vi phạm quy định của pháp luật về NOXH. Do đó, nếu chủ đầu tư có hành vi móc nối với các đối tượng trên là vi phạm quy định của Luật Nhà ở và Nghị định của Chính phủ về quản lý và phát triển NOXH, có thể đối mặt với hình thức xử lý vi phạm hành chính liên quan trong lĩnh vực xây dựng và nhà ở, nếu nghiêm trọng có thể bị xem xét khởi tố hình sự.
Luật sư Hà cho rằng, các hành vi sai phạm này hiện chỉ dừng ở việc nếu phát hiện ra thì phạt tiền, thu hồi nên chưa tạo được sức răn đe và chưa hiệu quả. Mặt khác, cơ quan chức năng, đặc biệt là lực lượng thanh tra mỏng, chưa kiểm tra rốt ráo nên các giao dịch này khó xử lý, không ít giao dịch đã trót lọt mà không bị phát hiện.
Theo Luật sư Hà, việc xét duyệt, tiếp nhận hồ sơ người mua nhà hiện nay đều giao cho chủ đầu tư thực hiện và chủ đầu tư chỉ cần báo cáo bằng văn bản cho Sở Xây dựng biết và kiểm tra. Việc quản lý NOXH của cơ quan nhà nước nên bắt đầu từ tiền kiểm tra, kiểm tra ngay từ khâu nhận, xét duyệt hồ sơ cho đến hậu kiểm mới có thể giảm thiểu được việc vi phạm mua bán NOXH.
Một khi các hành vi trục lợi NOXH thành công thì những người thu nhập thấp đang cần nhà ở chính là những người bị thiệt hại đầu tiên bởi khi đó nguồn cung NOXH càng ít đi, càng thu hẹp cơ hội sở hữu nhà của đối tượng này. Thực tế cho thấy, nhiều người đã bị lừa, "tiền mất tật mang".
Do đó, ngoài việc tăng cường tiền kiểm, hậu kiểm quá trình xét duyệt hồ sơ mua NOXH, tránh tạo các kẽ hở cho chủ đầu tư móc nối với một số đối tượng để trục lợi, khách mua nhà cần trang bị kiến thức về pháp lý, tỉnh táo, sáng suốt hơn trước những lời chào mời mua nhà qua môi giới.