Tp.HCM từng có tới 1.300 căn biệt thự cổ được xây dựng trước năm 1975, chủ yếu tập trung nhiều nhất ở quận 1 và quận 3 nhưng nay gần nửa số biệt thự đã bị biến mất, theo thông tin từ Sở Quy hoạch kiến trúc Tp.HCM.
Kết quả khảo sát mới đây của Trung tâm nghiên cứu kiến trúc (Sở Quy hoạch kiến trúc Tp.HCM) cho thấy, gần nửa trong số 1.300 căn biệt thự cổ được xây dựng trước năm 1975, chủ yếu tập trung nhiều nhất ở quận 1 và quận 3, trên các đường Lê Quý Đôn, Mạc Đĩnh Chi, Hai Bà Trưng, Nguyễn Đình Chiểu, Võ Văn Tần, Tú Xương... đã "biến mất".
Đường Nguyễn Đình Chiểu từng có 53 căn nay chỉ còn 24 căn, đường Hai Bà Trưng từng có 40 căn giờ chỉ còn khoảng 20 căn, đường Mạc Đĩnh Chi cũng từng có 20 căn nay chỉ còn 6, đường Lê Quý Đôn hiện còn khoảng 6 căn...
Hồi cuối tháng 6/2016, biệt thự hơn 100 tuổi trên đường Nơ Trang Long (Bình Thạnh) đã bị chủ sở hữu phá dỡ. Tương tự, một biệt thự cổ khác nằm trên đường Lý Tự Trọng (quận 1) sau khi chuyển nhượng qua nhiều đời chủ cũng đã bị đập bỏ hoàn toàn.
Nhiều biệt thự cổ biến mất quá nhanh tại Tp.HCM.
Trước thực trạng đó, UBND TP.HCM đã ra văn bản yêu cầu xử lý nghiêm cá nhân và đơn vị tự ý tháo dỡ 2 biệt thự cổ giá trị này. Đồng thời, TP cũng yêu cầu Viện nghiên cứu phát triển Tp.HCM hoàn chỉnh tiêu chí phân loại biệt thự cổ để xem xét cấp phép sửa chữa cho người dân có nhu cầu.
Trả lời trước báo chí mới đây, Phó Viện trưởng Nghiên cứu phát triển Tp.HCM (đơn vị được giao thành lập Hội đồng phân loại biệt thự TP), ông Hoàng Minh Trí cho hay: “Từ năm 1996, TP đã có công văn quy định các trường hợp phá bỏ biệt thự cổ để xây dựng các công trình khác phải có ý kiến của Kiến trúc sư trưởng TP xem xét, trình Chủ tịch UBND Tp.HCM quyết định”.
Cũng theo ông Trí, Hội đồng phân loại biệt thự chịu trách nhiệm đánh giá và phân loại biệt thự cũ thành ba nhóm 1, 2, 3 trước khi trình UBND TP phê duyệt. Vì vậy, cần phải có tiêu chí cụ thể phân loại và quản lý các ngôi biệt thự cổ để giải quyết quyền lợi của người dân và phục vụ công tác bảo tồn. Trong trường hợp các chủ sở hữu biệt thự có nhu cầu tháo dỡ hay xây dựng mới, chính quyền các huyện, quận sẽ gửi công văn về Sở Quy hoạch - kiến trúc và chờ UBND TP giải quyết từng trường hợp một.
Với các biệt thự cổ thuộc nhóm 3 ít có giá trị về mặt kiến trúc, lịch sử, văn hóa, khi có nhu cầu xây dựng mới mới được tháo dỡ. Những công trình mới này vẫn là công trình biệt thự với 3 tầng lầu phù hợp với quy hoạch khu biệt thự cổ đã có sẵn.
“Việc tháo dỡ biệt thự cổ trong thời gian qua vẫn diễn ra ở một số căn trước đây do nhà nước cấp cho nhiều hộ ở cùng. Viện Nghiên cứu phát triển Tp.HCM đã trình dự thảo tiêu chí quản lý và phân loại biệt thự nhưng chưa được TP thông qua. Do đó, việc chưa có tiêu chí để đánh giá phân loại biệt thự cổ là quá trễ so với nhu cầu phát triển của TP", ông Trí cho biết thêm.