Người con khá giả nhất không được nhận thừa kế đất đai của bố mẹ?

Gia đình tôi gốc ở Hà Nam vốn không giàu có nhưng quanh nhà của bố mẹ tôi có khá nhiều đất đai với diện tích rộng. Sau khi lấy vợ, 2 em trai tôi vẫn ở chung với bố mẹ và cơi nới nhà rộng thêm.

Bố mẹ tôi qua đời đã không để lại di chúc nên khi bàn về việc phân chia đất, hai người em đều cho rằng vì tôi có kinh tế khá giả nhất và đã có nhà ở Hà Nội nên không được hưởng phần đất ở đây.

Điều này thực sự là vô lý và không công bằng chút nào vì tôi được biết quy định của pháp luật sẽ chia đều tài sản cho các con nếu bố mẹ mất mà không để lại di chúc. Vậy tôi phải làm gì để được hưởng quyền thừa kế hợp pháp của mình đối với mảnh của cha mẹ để lại?

Lục San

Trả lời:

Điều 609 Bộ luật Dân sự 2015 (Bộ luật Dân sự) đã quy định cá nhân có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình; để lại tài sản của bản thân cho người thừa kế theo pháp luật; được hưởng di sản theo di chúc hoặc theo pháp luật.

Người con khá giả nhất không được nhận thừa kế đất đai của bố mẹ?

Theo quy định tại Điều 650 Bộ luật Dân sự, thừa kế được phân chia theo pháp luật trong trường hợp: người có tài sản để lại không lập di chúc; di chúc được lập không hợp pháp; những người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; vào thời điểm mở thừa kế nhưng cơ quan, tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại; những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc mà không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.

Song, quy định của pháp luật về thừa kế cũng được áp dụng với các phần di sản sau:

a) Phần di sản không được định đoạt trong di chúc;

b) Phần di sản có liên quan đến phần của di chúc không có hiệu lực pháp luật;

c) Phần di sản có liên quan đến người được thừa kế theo di chúc nhưng họ không có quyền hưởng di sản, từ chối nhận di sản, chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; liên quan đến cơ quan, tổ chức được hưởng di sản theo di chúc, nhưng không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.

Thứ tự thừa kế theo quy định tại Điều 651 Bộ luật Dân sự cụ thể như sau:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.

Căn cứ theo các quy định nêu trên, di sản của bố mẹ bạn để lại sau khi mất sẽ được chia đều cho ba anh em bạn nếu không có ai khác cùng hàng thừa kế với ba anh em bạn (như cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con nuôi, con riêng của cha, mẹ bạn).

Do đó, bạn nên trao đổi thỏa thuận với hai người em của mình và những người khác cùng hàng thừa kế (nếu có) để đảm bảo quyền lợi cho bản thân. Bạn có thể thương lượng được hưởng phần ít hơn so với phần đáng lẽ mình được hưởng nếu điều kiện kinh tế của bạn thực sự tốt hơn họ.

Nếu thỏa thuận không được, bạn nên đến Tòa án nơi hai em của bạn đang cư trú nộp đơn khiếu kiện để được giải quyết thỏa đáng theo đúng luật định.

Luật sư Đỗ Trọng Linh
Công ty luật Bảo An, Hà Nội.