Hỏi: Năm 1990, tôi xuất cảnh hợp pháp và định cư tại Canada. Tháng 8/1991 cha tôi mất và mẹ tôi cũng qua đời vào tháng 1/1994. Cha mẹ tôi đều không để lại di chúc. Trong khi ông bà nội ngoại của tôi đều qua đời từ lâu. Hiện có 3 trong 4 người con của cha mẹ tôi là công dân Việt Nam.
Nay chúng tôi muốn phân chia phần di sản cha mẹ để lại là quyền sở hữu 1 căn nhà tại quận 1 (Tp.HCM), song vì không thỏa thuận được nên đã làm đơn yêu cầu tòa án quận giải quyết.
Do có yếu tố nước ngoài nên nên trường hợp của chúng tôi chưa được Tòa án giải quyết. Vậy xin hỏi Luật sư, di sản mà cha mẹ tôi để lại sẽ được phân chia ra sao?
Trân trọng cảm ơn!
Phạm Long Mỹ (quận 1, Tp.HCM)
Trong trường hợp không có di chúc sẽ thực hiện phân chia thừa kế di sản
theo quy định của pháp luật. (Ảnh minh họa, nguồn: luatsu-vn)
Trả lời:
Theo quy định của pháp luật, những giao dịch dân sự về nhà ở (mượn, cho thuê, ở nhờ, đổi tặng, mua bán, thừa kế hay quản lý nhà vắng chủ giữa cá nhân và cá nhân) được xác lập trước ngày 1/7/1991 mà có yếu tố nước ngoài sẽ thực hiện theo Nghị quyết 1037 ngày 27/7/2006 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về giao dịch dân sự về nhà ở được xác lập trước ngày 1/7/1991 có người Việt Nam định cư ở nước ngoài tham gia.
Vậy nhưng, ông xuất cảnh năm 1990, tức là trước thời điểm 1/7/1991, vì thế trường hợp của ông là một quan hệ hành chính giữa Nhà nước và công dân. Trong khi đó, giao dịch về nhà ở mà ở đây là quyền thừa kế đều được phát sinh sau thời điểm này bởi theo thông tin ông cung cấp thì cha của ông qua đổi vào tháng 8/1991 và mẹ của ông mất vào tháng 1/1994. Hơn nữa, quan hệ hành chính và quan hệ dân sự là 2 khái niệm hoàn toàn khác nhau. Do đó, tòa án đã trả lời ông không đúng, theo đó ông có thể đề nghị tòa án xem xét lại.
Vì cha mẹ ông không để lại di chúc nên việc thừa kế di sản trong trường hợp của ông sẽ thực hiện thừa kế theo pháp luật. Khoản 2 Điều 676 Bộ Luật Dân sự quy định, tòa án sẽ phân chia theo nguyên tắc những người thừa kế cùng hàng (4 anh em của ông) được hưởng phần di sản bằng nhau. Bên cạnh đó, tòa vẫn tôn trọng quyền từ chối nhận di sản hoặc các thỏa thuận khác liên quan đến di sản giữa các đương sự nếu không trái pháp luật và đạo đức xã hội. Ngoài ra, khi phân chia có tính tới công lao đóng góp vào khối tài sản ấy hoặc sự phụng dưỡng, chăm sóc người để lại di sản của các đương sự cho thấu tình, đạt lý.
Lưu ý rằng, trường hợp của ông có yếu tố nước ngoài nên thẩm quyền giải quyết thuộc về Tòa án Nhân dân Tp.HCM.
Luật gia Nguyễn Văn Khôi