Lượng nhà ở xã hội cho công nhân vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế.
Ảnh minh họa. (Nguồn: TTXVN)
Hiện nay, tại Tp.HCM, Bình Dương, Đồng Nai có hơn 70 khu công nghiệp với khoảng 1,8 triệu công nhân. Nhu cầu về nhà ở cho lực lượng lao động này đang là một vấn đề lớn cần được giải quyết.
Dù đã nỗ lực để đảm bảo nhà ở cho người lao động trong các khu công nghiệp nhưng các địa phương này vẫn chưa thể đảm bảo đủ nguồn cung nhà ở xã hội phục vụ số công nhân này.
Nhà ở xã hội cho công nhân: Nhu cầu nhiều, cung chẳng được bao nhiêu
Đến thời điểm hiện tại, nguồn cung nhà ở xã hội mới chỉ đáp ứng được 30% nhu cầu thực tế của người lao động của 3 tỉnh, thành phố trọng điểm kinh tế phía Nam này. Khi làm việc tại các khu công nghiệp, phần lớn công nhân phải thuê nhà trọ với các điều kiện sinh hoạt rất kém, an ninh trật tự không được đảm bảo, các điều kiện về vệ sinh môi trường, phòng chống cháy nổ đều ít được đề cập.
Trước thực tế đó, những hộ gia đình, cá nhân quanh các khu công nghiệp tại Bình Dương, Đồng Nai, Tp.HCM đã đầu tư xây dựng nhà trọ để đáp ứng nhu cầu về chỗ ở của công nhân.
Thế nhưng, Nhà nước hiện vẫn chưa có các chính sách hỗ trợ, tạo điều kiện cho các hộ gia đình, cá nhân này đầu tư xây dựng nhà trọ theo quy cách, quy chuẩn về xây dựng. Đa số các khu nhà trọ này đều chưa đảm bảo các tiêu chí về thiết kế, an ninh, phòng chống cháy nổ, vệ sinh môi trường.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai, ông Võ Văn Chánh cho biết, tỉnh này hiện có 31 khu và 37 cụm công nghiệp, tập trung và thu hút tỉnh hơn 741.000 lao động. Nhu cầu về nhà ở là rất lớn bởi phần lớn số lao động này đến từ các tỉnh khác (chiếm 60,4%).
Tính đến nay, tỉnh Đồng Nai mới triển khai được một số dự án nhà lưu trú công nhân, đáp ứng được khoảng hơn 40% nhu cầu chỗ ở cho công nhân. Số công nhân còn lại vẫn phải thuê trọ bên ngoài.
Ông Chánh cho biết, hiện toàn tỉnh có khoảng 17.000 hộ gia đình, cá nhân kinh doanh nhà trọ với quy mô gần 125.000 phòng. Nhờ số diện tích phòng trọ nói trên nên hơn 300.000 người lao động mới có được chỗ ở như hiện nay. Tuy nhiên, lại tồn tại nhiều bất cập rất lớn trong công tác quản lý việc kinh doanh phòng trọ như tình trạng xây không phép, xây dựng trên đất nông nghiệp chưa chuyển đổi mục đích sử dụng… Tuy nhiên, do nhu cầu quá lớn, Đồng Nai vẫn phải linh động áp dụng các chính sách pháp luật cho các nhà trọ tồn tại.
Thống kê cho thấy, tính đến tháng 9/2014, Đồng Nai mới chỉ có 12/38 dự án nhà ở xã hội đã hoàn thành với diện tích 24,46 ha. Tổng số căn hộ được xây dựng mới chỉ đạt 1.385 căn hộ, có khả năng tạo chỗ ở cho khoảng 8.100 người. Lượng căn hộ nói trên mới chỉ đạt 6,4% so với nhu cầu của thực tế. Ngoài ra, trong số các dự án đã triển khai, vì lý do khác nhau, đã có 16 dự án đã bị thu hồi.
Tại Tp.HCM, nhu cầu về chỗ ở cho công nhân, người có thu nhập thấp cũng đang là vấn đề rất bức thiết. UBND tp.HCM cho biết, hiện nay có khoảng hơn 256.000 lao động đang làm việc tại các khu công nghiệp tại TP, trong đó có 70% lao động là người nhập cư có nhu cầu về nhà ở.
Thêm vào đó, TP còn gần 1 triệu người lao động ngoài khu công nghiệp có nhu cầu về nhà ở. Thế nhưng, số lượng dự án nhà ở xã hội vẫn còn ít, nhất là nhà lưu trú công nhân. Nhu cầu lớn như vậy, TP cũng đã ban hành nhiều chính sách ưu đãi nhưng hầu hết các doanh nghiệp đều không muốn làm vì chi phí đầu tư lớn, thu hồi vốn chậm. Các dự án nhà ở xã hội đang triển khai đều bị chậm tiến độ.
Theo kết quả khảo sát của các cơ quan chức năng tỉnh Bình Dương, hiện số lượng người có thu nhập thấp có nhu cầu về nhà ở tại tỉnh này là khoảng 100.000 người. Để tăng lượng nhà ở xã hội phục vụ đối tượng này, tỉnh Bình Dương đã kêu gọi các thành phần kinh tế tham gia đầu tư 50 dự án nhà ở cho người thu nhập thấp. Diện tích đất quy hoạch cho mục tiêu này là 144ha và dự kiến sẽ xây dựng khoảng 2,9 triệu m2 sàn, tương đương với 72.584 căn hộ. UBND tỉnh Bình Dương dự kiến, đến năm 2015, tỉnh sẽ xây dựng nhà ở xã hội đáp ứng được 40% nhu cầu.
Thế nhưng, tính đến thời điểm hiện tại, trên địa bàn tỉnh Bình Dương mới có 5 dự án nhà ở xã hội được đưa vào sử dụng, với diện tích sàn đạt hơn 347.000m2, tương đương 7.214 căn hộ, đáp ứng chỗ ở cho 18.139 người. Lượng căn hộ này mới chỉ đạt 69,4% chỉ tiêu kế hoạch của tỉnh trong giai đoạn 2010-2015.
Theo khảo sát của các cơ quan chức năng tỉnh Bình Dương, đến năm 2015, khoảng 250.000 công nhân có nhu cầu nhu cầu nhà ở. Tỉnh cũng đã quy hoạch và triển khai 19 dự án, trong đó có 11 dự án đã hoàn thành đưa vào sử dụng với diện tích sàn là 140.585m2, tương đương 2.964 căn hộ, đáp ứng chỗ ở cho 16.599 người. Các dự án nhà ở xã hội phục vụ công nhân ở Bình Dương đều do Công ty Becamex thực hiện, với giá bán từ 90 đến 140 triệu đồng/căn từ 30m2 trở lên.
Khơi thông nguồn vốn cho dự án nhà ở xã hội
Theo thông tin từ Sở Xây dựng Đồng Nai và Bình Dương, hiện nay, các doanh nghiệp trên địa bàn hai tỉnh này tham gia xây dựng nhà ở xã hội đều đang thiếu vốn nhưng lại chưa đủ điều kiện để tiếp cận gói hỗ trợ 30.000 tỷ đồng của Chính phủ.
Giám đốc Sở Xây dựng Đồng Nai, ông Tạ Huy Hoàng cho biết, hiện trên địa bàn tỉnh có ba doanh nghiệp đang triển khai các dự án nhà ở công nhân và nhà cho người thu nhập thấp đang chờ được vay từ gói 30.000 tỷ.
Do các điều kiện đặt ra khá cao, nên dù rất muốn, các doanh nghiệp vẫn rất khó tiếp cận với gói tín dụng này. Cụ thể, các ngân hàng yêu cầu, đối với nhà ở xã hội nói chung (gồm nhà ở công nhân) khi vay vốn, doanh nghiệp phải có 30% vốn tham gia vào dự án, trong khi thực tế hiện nay, đa số các doanh nghiệp đi vay đang gặp khó khăn về vốn.
Tại Tp.HCM, một số dự án nhà ở xã hội mặc dù đã được phép chuyển đổi và Bộ Xây dựng có danh sách gửi Ngân hàng Nhà nước xem xét cho vay nhưng trong quá trình thẩm định hồ sơ, các ngân hàng vẫn quyết định không cho vay vốn bởi doanh nghiệp đang có nợ xấu.
Lãnh đạo các tỉnh, thành nói trên đều nhận định, một nguyên nhân khác dẫn đến tình trạng thiếu các dự án nhà ở xã hội là do các dự án này đều đòi hỏi vốn đầu tư lớn, trong khi thời gian thu hồi vốn lại kéo dài (thường từ 20-30 năm); ngoài ra, cơ chế ưu đãi đầu tư chưa thật sự hấp dẫn để khuyến khích các doanh nghiệp tham gia.
UBND TP.HCM cho biết, theo kế hoạch, TP sẽ hoàn tất thủ tục để bố trí sử dụng 376 căn nhà ở xã hội đã hoàn thành và chuyển đổi 1.397 căn hộ tái định cư đã hoàn thành sang nhà ở xã hội. Bên cạnh đó, TP cũng sẽ tiếp tục đẩy nhanh thi công các dự án đã khởi công, đang khởi công à sắp khởi công.
Ông Nguyễn Hữu Tín, Phó Chủ tịch UBND Tp.HCM cho rằng, để tháo gỡ khó khăn về vốn, cơ chế chính sách đối với các dự án nhà ở xã hội, TP sẽ ổn định lãi suất cho vay hỗ trợ nhà ở 3%/năm đối với khách hàng mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội, thời gian cho vay 15 năm. Đây cũng là một trong những đề xuất vừa được UBND Tp.HCM trình lên Chính phủ.
Ngoài ra, Sở Xây dựng các tỉnh kinh tế trọng điểm phía Nam cũng đưa ra ý kiến đề xuất, các đơn vị chức năng cần có chính sách ưu đãi đặc biệt đối với các dự án nhà ở công nhân như cho các doanh nghiệp tham gia đầu tư xây dựng nhà ở cho công nhân vay vốn ưu đãi với lãi suất 0%.