Bí thư Thành ủy Hà Nội Phạm Quang Nghị, Trưởng Đoàn Đại biểu Quốc hội Hà Nội và nhiều đại biểu đang quan tâm thảo luận về nhiều vấn đề có liên quan đến đất đai trong Bộ Luật dân sự sửa đổi, trong đó có câu chuyện lấn chiếm đất đai diễn ra khá phổ biến và gây nhiều bức xúc trong dân.
Bí Thư Phạm Quang Nghị cho biết, chuyện lấn chiếm đất đai ở ngay Thủ đô có 3 vấn đề đáng chú ý nhất:
Thứ nhất, nhà nhảy dù hiện đang mặc nhiên được công nhận ngang với nhà chính chủ. Đó là những nhà đất lấn chiếm đất công.
Bí thư Phạm Quang Nghị cho biết: “Dù họ không có tranh chấp với ai, nhưng nhà đất đấy có được là từ việc chiếm của nhà nước nên nếu đất nhảy dù cũng được cấp sổ đỏ như đất thổ cư, đất ông bà để lại, thì cái đó là không hợp lý chút nào”.
Thheo Bí thư Thành Ủy Hà Nội, ở Thủ đô xảy ra rất nhiều những hiện tượng này. Nhiều kẻ trục lợi đã liều nhảy vào chiếm đất, rồi ở, sau đó cắt ra bán, thu lợi rất lớn từ đó. Khi cần thu hồi, tiền đền bù lại ngang với giá đền bù đất tổ tiên ông bà, thế nên lại thừa nhận hợp pháp cho những mảnh đất... bất hợp pháp.
Thứ hai là hiện tượng mua bán nhà ngay trên đất lấn chiếm, chẳng hạn chuyện quy hoạch công viên Đống Đa, vốn trước đây là bãi rác Thành Công, hiện tại đã bị lấn chiếm và chuyển thành đất xây nhà ở.
Đầu tiên là những người nhặt rác không thấy ai quản lý thì dựng lều tạm trên đất này, rồi từ lều tạm thành nhà Phibrô xi măng, thành nhà kiên cố. Sau này, người này bán cho người kia và vô tình mặc định nhà đất này là hợp pháp, gây khó cho nhà quản lý khi khắc phục hậu quả.
"Chuyện mua bán này là chính chủ, hợp lệ, tiền trao cháo múc nên say này công viên Đống Đa sẽ phải đền không biết bao nhiêu tiền cho những nhà đất bất hợp pháp. Nếu không đền thì dân lại không chịu đi, rất khó trong xử trí".
Thứ ba là trường hợp nhà của cư dân phía ngoài đê sông Hồng. Quy hoạch và Luật đê điều quy định không được phép xây nhà, nhưng con đê lại xây sau này, nhà dân đã có từ trước đó. Các làng Tứ Liên, Yên Phụ đã tồn tại trước khi xây đê, sau khi xây đê đã ngăn đôi làng thành dân trong đê - được xây nhà theo luật Xây dựng và ngoài đê - không được phép xây theo Luật Đê điều. Với trường hợp xây mới có thể áp chế nhưng với trường hợp nhà có từ trước thì phải làm sao?
Bí thư Phạm Quang Nghị nói: “Vì những nhu cầu thiết yếu và tối thiểu của dân mà giờ Hà Nội đang phải làm ngơ hay chấp nhận việc lách luật: làm giấy cam kết xây nhưng sau này phá thì không đền bù”.
Một ví dụ được ông đưa ra để so sánh: Công trình nhà tiếp dân của Quốc hội đang xây dở thì không thể lách luật, nghĩa là người làm nghiêm theo luật thì... không dám làm gì cả, còn người khác lách luật vẫn cứ lách. Các cơ quan chức năng nếu phá dỡ nhà dân cũng chưa đủ cơ sở thuyết phục.
Bí thư Phạm Quang Nghị yêu cầu việc sửa đổi Bộ luật Dân sự phải xuất phát từ đòi hỏi của thực tiễn, cần tính tới những trường hợp cụ thể bởi nhà đất là tài sản lớn và có ý nghĩa quan trọng trong đời người.