Chuyên gia chỉ ra rằng, có những dự án nhà ở phù hợp nhưng giá cao gấp 8-10 lần tổng thu nhập của 1 hộ gia đình/năm. Đây là một chỉ số khá cao trong bối cảnh nhu cầu nhà ở đang vô cùng bức thiết như hiện nay.
Vừa qua, tại hội thảo về phát triển nhà ở xã hội, Giám đốc Chương trình Định cư Con người Liên Hợp Quốc (UN-Habitat), ông Nguyễn Quang cho rằng, nhiều người dân, nhất là người thu nhập thấp rất khó để tiếp cận nhà ở bởi hiện giá nhà quá cao so với thu nhập.
"Có những dự án nhà ở phù hợp nhưng giá cao gấp 8-10 lần tổng thu nhập của 1 hộ gia đình/năm. Đó là chỉ số khá cao", ông Quang nhấn mạnh. Nhà ở có thể xem là một phần của quá trình đô thị hóa nên bộ mặt của đô thị sẽ trở nên nhếch nhác nếu nhà ở phát triển lộn xộn, không chính thức. Thực tế cho thấy, lượng nhà ở xây dựng không phù hợp ảnh hưởng tới diện mạo đô thị vẫn còn chiếm tỷ lệ rất lớn.
Chuyên gia này đặt vấn đề: "Rồi về thể chế, quy hoạch, tiếp cận tài chính, hạ tầng, đất đai… liệu đã đảm bảo cho việc cung ứng nhà ở thích hợp với nhu cầu chưa? Thực tế còn nhiều vấn đề".
Theo Giám đốc Học viện Cán bộ quản lý xây dựng và đô thị, ông Trần Hữu Hà, Việt Nam đang trong giai đoạn cơ cấu dân số "vàng", dân số trong đội tuổi lao động (15-19 tuổi) chiếm 70%.
"Đây được xem là cơ hội thuận lợi để nâng cao hiệu quả lao động góp phần vào sự tăng trưởng kinh tế của đất nước nhưng cũng là một áp lực không hề nhỏ đối với nhà ở, đặc biệt nhu cầu về nhà ở xã hội ngày càng trở nên bức thiết", ông Hà nhận định.
Nguồn cung nhà ở xã hội chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế.
Về việc phát triển nhà ở, nhất là nhà ở phục vụ an sinh xã hội, trong năm vừa qua cả nước đã hoàn thành khoảng 58 triệu m2 nhà ở, nâng diện tích bình quân nhà ở lên mức 24m2 sàn/người, tăng 0,6% so với năm trước. Nhìn chung, chương trình nhà ở này được thực hiện theo đúng tiến độ đề ra.
Trong khi đó, Chương trình nhà ở cho người có công được Quốc hội và Chính phủ bố trí đủ vốn để thực hiện dứt điểm. Lượng nhà ở xã hôi được hoàn thành trên toàn quốc đạt khoảng 5.800 căn với tổng diện tích sàn đạt khoảng 290.000m2.
Nhu cầu nhà ở xã hội ngày càng trở nên bức thiết hơn. Bộ Xây dựng thông tin, các khu vực đô thị trên cả nước tính đến năm 2020 có hơn 1,7 triệu người khó khăn về nhà ở (bình quân 5m2/người) và 1,7 triệu công nhân có nhu cầu ổn định chỗ ở. Như vậy, để đáp ứng nhu cầu về nhà ở cần phải xây dựng khoảng 700.000 căn hộ.
Đáng chú ý, trong khi quỹ đất phát triển nhà ở, dịch vụ tiện ích và giao thông đang thiếu hụt nghiêm trọng thì nhu cầu nhà ở tại 2 thành phố lớn là Hà Nội và Tp.HCM lại đang bùng nổ.
Thứ trưởng Nguyễn Xuân Sinh (đại diện Bộ Xây dựng) có cùng quan điểm trên. Ông cho biết, Chính phủ đã có nhiều quy định, chính sách nhằm phát triển nhà ở xã hội trong những năm qua. Đồng thời, các bộ ngành và địa phương đã vào cuộc song kết quả thực hiện "còn hạn chế, khiêm tốn chưa đạt kỳ vọng đặt ra".
Nguyên nhân dẫn tới thực trạng này một phần do tốc độ đô thị hóa nhanh trong khi quỹ đất ngày một khan hiếm nên việc lựa chọn nguồn cung về quỹ đất gặp khó, nhất là đối với khu vực trung tâm.
Bên cạnh đó, hệ thống hạ tầng chưa được kết nối chặt chẽ giữa khu vực trung tâm với các vùng lân cận. Vì vậy, Chính phủ cần có những giải pháp tích cực, khả thi hơn để phát triển hạ tầng như đầu tư tàu điện, xe buýt... thì quỹ đất phát triển nhà ở xã hội xa khu trung tâm mới khả thi.
Ngoài ra, những khó khăn về nguồn vốn cũng là lý do khiến chương trình phát triển nhà ở xã hội còn hạn chế. Mặc dù Nhà nước đã có hỗ trợ đầu tư công nhưng việc bố trí chưa kịp thời, phần nào ảnh hưởng tới tiến độ triển khai dự án. Nhu cầu nhà ở xã hội là 1 triệu đơn vị nhưng trên thực tế chỉ đáp ứng được khoảng 30%.